O’quv darslik

(katta miqtordagi suvning o’tishi uchun, 
masalan, buyrak koptokchalarida) 
Pinotsitoz yo’li bilan 
Diffuziya yo’li bilan 
(Hujayralararo tirqish yo’q) 
(‘‘Deraza’’ yo’q) 
(Pinotsitoz yo’q yoki kam miqdorda) 
Faol transport yo’li bilan 

---

37 
xususiyatiga egalar. Shuningdek organizmda faoliyat ko‘rsatadigan 
depolar 
ham 
o‘ziga xos ahamiyat kasb etadilar. Ularning 2 turi mavjud: 
1) hujayradan tashqari (ekstratsellyulyar) depo; 
2) hujayra (sellyulyar) deposi. 
Ekstratselyulyar depolarga zardob oqsillari (asosan albuminlar)ni kiritish 
mumkin. Ular bilan ko‘pchilik birikmalar juda kuchli bog‘lanishadi (hatto 90 % 
dan ham yuqori). Shuningdek, unga biriktiruvchi to‘qima deposi (ayrim qutbli 
birikmalar, shu jumladan, to‘rtlamchi ammoniyli tuzlar ham), suyak deposi 
(tetratsiklinlar), yog‘ deposi (lipofilbirikmalar), uglevod deposi ham kiradi.
Ayrim preparatlar (akrixin) yuqori konsentratsiyalarda hujayra deposida 
aniqlanadi. Ularning hujayralardagi bog‘lanishlari oqsillar, nukleoproteinlar va 
fosfolipidlar hisobiga amalga oshirilsa kerak. 
Preparatlarning depolanishi odatda qaytar bog‘lanish orqali amalga oshiriladi. 
Ularning to‘qima depolarida ushlanib qolish davri anchagina katta bo‘lishi 
mumkin. 
v) Dori vositalarining organizmda parchalanishi (bio transformatsiyasi, 
metabolizmi) 
Kiritilgan ko‘pchilik Dori vositalari organizmda bio-transformatsiyaga 
uchraydi. Faqat ayrim birikmalargina o‘zgarmagan holda chiqarib yuborilishi 
mumkin. Bularga asosan yuqori gidrofil ionizatsiyalangan birikmalar ki-
radi.Lipofil birikmalardan esa faqat ingalyasion narkoz vositalarigina organizmda 

---

38 
–rasm.Dori vositalarining organizmda
parchalanish yo‘llari (sxema)
 
kimyoviy reaksiyalarga kirishmaganliklari tufayli 
nafas yo‘llari orqali o‘zgarmagan holda chiqarib 
yuboriladilar. Dori voistalarining parchalanishi 
katta 
ko‘pchilik holatlarda jigarda uning 
mikrosomal 
fermentlari 
ta’sirida 
amalga 
oshiriladi. Ular organizm uchun yot bo‘lgan 
lipofil 
birikmalarni 
nisbatan 
gidrofillariga 
aylantirib beradilar. Bundan tashqari gidrofil 
birikmalarning 
parchalanishida 
organizmdagi 
nomikrosomal fermentlar (jigardagi, ichaklar 
devoridagi, qon zardobidagi va b.) hamma ’lum 
darajada ahamiyatga ega.