O’quv darslik

Maksimal 
konsentratsiya 
Vaqt:soat 
M
o
dd
a
ni
ng
 qo
n z
a
rdo
bid
a
g
i ma
ks
ima
l ko
n
sent
ra
ts
iy
a
si,
 mg
/l
 

---

33 
gemolizga olib keluvchi moddalarni vena 
orqali kiritish mumkin emas.
Sanab o‘tilgan har uchchala usulning 
ham asosiy kamchiligi shundan iboratki, 
ularni har doim ham qo‘shimcha tibbiy 
xodim orqali amalga oshiriladi va 
eritmalar 
sterillangan 
bo‘lishil 
ozim. Bundan tashqari, ularning 
barchasi og‘riqli hisoblanadi. 
Preparatlarni arteriya orqali kiritish usulidan nisbatan kam foydalaniladi. 
Bunda dori moddasi bevosita ma’lum sohani qon bilan ta’minlovchi arteriyaga 
kiritiladi va kiritilgan joyda yuqori konsentratsiya hosil qiladi. Preparatning 
samaradorligini oshirish maqsadida shu atrofdagi venoz qon tomirlari jgut bilan 
qisib qo‘yiladi. Bu usul asosan o‘sma kasalliklarini davolashda hamda rentgen 
kontrast moddalarni yuborishda qo‘l keladi. 
To‘sh suyagi ichiga, plevra va qorni bo‘shlig‘iga preparatlarni kiritish odatda 
juda ham kamdan-kam holatlarda qo‘llaniladi. 
Gazsimon va uchuvchan birikmalar hamda ayrim aerozollar asosan 
ingalyasion usul bilan nafas yo‘llari orqali kiritiladi. Bunda o‘pkaning judaham 
ulkan absorbsion soha ekanligi (90-100 m
2
) va qon tomirlari bilan kuchli darajada 
ta’minlanganligi muhim o‘rin egallaydi. 
Gematoensefalik to‘siq orqali o‘tishi yomon bo‘lgan birikmalarni ko‘pincha 
miya pardalari ostiga (subaroxnaidal, epidural yoki suboksipital) yuborish tavsiya 
etiladi. Bunday birikmalarga mahalliy anestetiklarni, ayrim antibiotiklarni misol 
qilish mumkin. 
Yuqori lipofillikka ega bo‘lgan birikmalar teriga surtish usuli bilan kiritiladi 
va ular ham umumiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ba’zi preparatlar esa teriga surtish 
orqali faqat mahalliy ta’sir ko‘rsatish uchun ishlatiladi. 
Ba’zan elektroforez yoki ionoforez usuli bilan ham ayrim dori 
preparatlarining ionlangan moddalari organizmga teri yoki shilliq qavatlar orqali 
kiritilishi mumkin. Bunda kiritilayotgan dori moddalarining organizmga so‘rilishi 
past elektrik maydon orqali amalga oshiriladi. 

---

34 
Ko‘z, quloq va burun kasalliklarida ayrim dori preparatlari eritma, moyli 
eritma yoki suspenziya ko‘rinishida shu a’zolarning shilliq qavatlariga tomizish 
uchun ham qo‘llaniladi. Bunda dori Moddalarning so‘rilishi a’zolarning shilliq 
qavatlari orqali yuzaga chiqadi. 
Siydik yo‘llari kasalliklarida ayrim preparatlar qovuqqa, ayollar jinsiy a’zolari 
kasalliklarida qin orqali sprinsevanie yoki vanna usullari bilan kiritilishi mumkin. 
Bunda siydik yo‘llari va jinsiy a’zolar shilliq qavatining yuqori so‘ruvchanlik 
xossasiga ega ekanligi tufayli qo‘llanilayotgan Dori vositalarining terapevtik 
dozalariga katta ahamiyat qaratish lozim.