O’quv darslik

5.
 
Kasallikni davolashda eng ko‘p ishlatiladigan doza: 
a.
terapevtik doza 
b.
sutkalik doza 
c.
kurslik doza 
d.
bo‘sag‘a doza 
e.
maksimal doza 
6.
 
Dorini dorixonadan shoshilinch ravishda olish lozimligini ko‘rsatuvchi 
so‘z: 
a.
Cito! 
b.
Pro auctore! 
c.
Signa! 
d.
Pro me! 
e.
Verte! 
7.
 
Qattiq dori modda yoki suyuqliklarni erituvchida eritish yo‘li bilan 
olinadi: 
a.
eritma 
b.
suspenziya 
c.
emulsiya 
d.
tindirma 
e.
damlama 
8.
 
Bir nechta suyuqlik yoki suyuqlikda eritilgan qattiq modda 
aralashmasi: 
a.
mikstura 
b.
emulsiya 
c.
damlama 
d.
tindirma 
e.
suspenziya 
9.
 
Suyuq dori shakllarining ta’mini yaxshilash uchun qo‘shiladigan 
modda: 

---

- 103 -
a.
siroplar 
b.
yog‘lar 
c.
xushbo‘y suvlar 
d.
shilimshiqlar 
e.
ekstraktlar 
10.
 
Suyuq 
dori 
shakllarining 
yoqimsiz 
hidini 
yo‘qotish uchun 
qo‘shiladigan modda: 
a.
xushbo‘y suvlar 
b.
karbon suvlar 
c.
shilimshiqlar 
d.
siroplar 
e.
yog‘lar 
11.
 
Suyuq dori shakllarining ta’sirlantiruvchi xususiyatini bartaraf qilish 
(kamaytirish) uchun qo‘shiladigan modda: 
a.
shilimshiq 
b.
xushbo‘y suvlar 
c.
siroplar 
d.
yog‘lar 
e.
ekstraktlar 
12.
 
Qattiq dori modda zarrachalarining suyuqlikda muallaq holatda 
turadigan suyuq dori shakli: 
a.
suspenziya 
b.
emulsiya 
c.
mikstura 
d.
tindirma 
e.
ekstrakt 
13.
Suyuq dori shakllari uchun korrigenslar: 1) spirtlar 2) shilimshiqlar 3) 
xushbo‘y suvlar 4) shakar 5) natriy gidrokarbonati: 
a.
2, 3 

---

- 104 -
b.
1, 4, 5 
c.
3, 4, 5 
d.
1, 4 
e.
2, 3, 4 
Damlamalar, qaynatmalar 
Damlama 
– bosh kelishik birlik sonda – infusum, qaratqich kelishik birlik 
sonda – infusi, qisqartirilgan holda – inf.
Qaynatma
– bosh kelishik birlik sonda – decoctum, qaratqich kelishik 
birlik sonda – decocti, qisqartirilgan holda – dec. 
Dorivor o‘simlik xom-ashyosi (barglar, o‘tlar, ildizlar va boshqalar) suv h 
ammo mida +100
0
S haroratdagi suv bilan muayyan vaqt mobaynida 
ishlanganida shifobaxsh o‘simliklarning ta’sir qiluvchi moddalari ajralib 
chiqadi. O‘simlik xom ashyosidan suvda olingan bunday ajratmalarga 
damlamalar va qaynatmalar deyiladi. Damlamalar ko‘pincha o‘simlikning 
yumshoq qismlaridan: barglar (folia), gullar (flores), o‘tlar (herbae) dan, ayrim 
paytlarda esa qattiq qismidan tayyorlanadi. Qaynatmalar odatda o‘simliklarning 
birmuncha dag‘al, qattiq qismlari (ildizlari – radix, po‘stlog‘i – cortex, 
ildizpoyasi – rizoma) dan, ba’zi hollarda esa yumshoq qismidan tayyorlanadi. 
Damlamalar 15 daqiqa qaynatilib, batamom sovuganidan keyin filtrlanadi. 
Qaynatmalar 20-30 daqiqa qaynatilib, qaynoq holida filtrlanadi (agar sovub 
qoladigan bo‘lsa liqildoqsimon (xolodessimon) massa hosil bo‘ladi). 
Damlamalar va qaynatmalar tez buzilib qoladigan bo‘lgani uchun ular bevosita 
bemorga berishdan oldin ko‘pi bilan 3-4 kunga etadigan qilib, kerakli miqdorda 
dorixonalarning o‘zida tayyorlanadi va bunda albatta ularni o‘simlikning qaysi 
qismidan tayyorlash lozimligi to‘g‘risidagi ko‘rsatma ham berilishi kerak. Ular 
ko‘pincha osh qoshiqlarda (ayrim paytlarda – de- sert va choy qoshiqlarda) 
ichish uchun buyuriladi. Damlamalar va qaynatma- larni yozib berishning 
yagona (qisqartirilgan) shakli bor. 

---

- 105 -
Damlamalar va qaynatmalartayyorlashuchun o‘simliklarning quyidagi 
standart konsentratsiyalari qabul qilingan:
1. Tarkibida zaharli moddalar saqlovchi o‘simliklar uchun – 1:400 nisbat. 
Bu guruhga quyidagi o‘simliklar kiradi: 
a) Angishvonagul bargi – Folium