Bosh va qaratqich kelishik ko’plik formasida anatomick terminlar strukturasi

BOSH VA QARATQICH KELISHIK KO’PLIK FORMASIDA ANATOMICK TERMINLAR STRUKTURASI

Kelishik Lotin tilida Casus deb yuritiladi:

Casus Nominativus (Nom.) - bosh kelishik -kim? nima?
Casus Genetivus (Gen.) - qaratqich kelishik –kimning?nimaning?
Casus Dativus (Dat.) - jo‘nalish kelishik- kimga? nimaga?
Casus Accusativus (Acc.) - tushum kelishik - kimda?nimada?
Casus Ablativus (Abl.) - o‘rin payt kelishik - kimni?nimani?
Ot 5 ta turlanishga ega bo‘lib lotin tilida Turlanish tipi qaratqich kelishigi birlik sonidagi qo‘shimchasi
yordamida aniqlanadi
Qaratqich kelishigi birlik sonining besh guruhda turlanish qo‘shimchalarini xotirada saqlang.
Turlanish Genetivus Singularis
I turlanish otlari
I turlanish otlariga bosh kelishik birlik sonida,yani Nominativus Singularisda «a» qo‘shimchasiga, Qaratqich kelishigi birlik sonida yani Genetivus Singularisda «ae» qo‘shimchasigaega bo’lgan jenskiy roddagi otlar kiradi.
Masalan:
Tinctura, ae, f — nastoyka,spirtli eritma,
tabuletta, ae, f — tabletka,
pilula, ae, f — hab dori.
Otning lug‘at shakli.
Lug‘atda otlar quyidagicha yoziladi:
bosh kelishikning to‘liq shakli, keyin qaratqich kelishigining qo‘shimchasi va rodi.
Masalan: Aqua, ae, f — o‘qilishi — aqua, aquae, femininum — suv.
dens, ntis, m — o‘qilishi — dens, dentis, masculinum — tish.
septum, i, n — o‘qilishi — septum, septi, neutrum— to‘siq.
Negiz. Otning negizini topish.
So‘zning asosiy qo‘shimchasiz qismi negiz deb ataladi. Otlar kelishiklar bo‘yicha turlanganda ot negiziga kelishik qo‘shimchalari qo‘shiladi. Otning negizini topish uchun qaratqich kelishigi birlik soni shaklidan kelishik qo‘shimchasini olib tashlash kerak:
Masalan:
Nominativus Singularisda aqua - negizi - aqu
Genetivus Singularisda aquae bo’ladi.
Dens, dentis- negizi- Den. dentis bo’ladi.
Septum- septi - negizi- Sept. septi
Mashq. Quyidagi otlarning turlanishini va rodini aniqlang:
Tinctura ae, f; musculus, i, m; species, ei, f; dysenteria, ae, f; cutis, is, f, col—apsus, us, m; unguentum;i, n, membrana, ae, f; spasmus, i, m;
folium, i, n;dies, ei, f; coelia, ae, f; habitus, us, m; bacillus, i,
m; ayor, is, m, res, ei, f.