O’quv darslik

3 rasm. 3-gidroksi-3-metilglutaril koenzim-A-reduktaza ingibitorlarining
ta’sir joyi.
2-jadval.

Ba’zi gipolipidimik vositalarning qon zardobida lipidlar va
lipoproteidlar miqdoriga ta’siri. 
Preparat 
Xolesterin Triglitseridlar ZJPLP 
Prev–LP 
OZLP 
ZPLP, 
v–LP 
ZyuLP 
b-LP 
Lovastatin 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↑ 
Gemfibrozil 
↓yoki→ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
yoki→ 
→yoki↑ 
Nikotinkislotasi ↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↑ 
Probukol 
↓ 
→ 
→ 
→ 
↓ 
↓ 
Xolestiramin 
↓ 
→yoki↑ 
→ 
↓ 
→ 
Izoh. ↑-ko’payishi. ↓-kamayishi. →o’zgarishyo’qligi. 
 
Moddalarning gipolipidimik ta’siri tez va kuchli, ancha jiddiy namoyon 
bo’ladi. Bundan ham kuchliroq natija ushbu preparatlarni xolisteramin bilan
birgalikda qullanganda yuzaga keladi. Keyingi yillarda statinlarning 
aterosklerozga qarshi ta’siri nafaqat gipolipidimik ta’sir, balki bevosita 
tomirlarga ta’siri bilan bog’liq deb taxmin qilinmoqda. Bu endoteliy 

---

- 687 -
funktsiyasining yaxshilanishi, yallig’lanish jarayonini tiyilishi, aterosklerotik 
blyashkalarning turg’unligini ortishi, balki ularning bir qancha regressiyasi, 
tromb 
xosil 
bo’lish 
ehtimolini 
kamaytirishga 
olib 
keladi.
1
Lipoproteinlar miqdorining o’zgarishi ko’rsatilgan har qanday holatlarda 
ularning tarkibidagi lipid zarrachalari (masalan ZPLPlarda xolesterin) hamda 
ushbu lipoproteinlar kontsentratsiyasining qon tarkibida o’zgarishini nazarda
tutiladi.
Ushbu guruh preparatlari ovqat tarkibidagi xolisterinni absorbtsiyasini ham 
kamaytiradi. Undan tashqari jigarda ZJPLP sintezini ham ingibitsiyalaydi, 
kamroq darajada qon zordobida ZYuLP miqdorini oshiradi(2-jadval).
Eksperimental tatqiqotlar natijasiga ko’ra bunday o’zgarishlar asosida ko’pgina
jarayonlar yotadi: arteriyalar miotsitlarining migratsiyasi va proliferatsiyasining 
kamayishi, monotsitlar, makrofaglar o’sishining susayishi va ularda xolesterin 
to’planishining ozayishi, makrofaglarni metalloproteinlar ishlab chiqarishini 
kamayishi, endoteliyda NO-sintetazani xosil bo’lishini kuchayishi, endotelin-
1 ni ishlab chiqarilishini susayishi, trombotsitlar adgeziyasi va
agregatsiyasini kamayishi va boshqalar. 
Klinik qo’llash bo’yicha eng ko’p tajriba lovostatinga tegishlidir. U 
dorining faol bo’lmagan old birikmasi bo’lib uning faol metoboliti jigarda hosil 
bo’ladi. Lovastatinni kuniga bir marta uyqudan oldin ichiladi. Uning biologik 
o’tish darajasi past (3-jadval). Preparat va uning metabolitlarining ko’pgina 
qismi 
qon 
zardobi 
oqsillari 
bilan 
bog’lanadi. 
Lovastatinning
biotransformatsiyasi jigarda kechadi. Lovastatin va uning metabolitlari
asosan ichak orqali va kamroq buyrak orqali ajraladi. 
Bemorlar preparatni yaxshi qabul qiladilar. Nohush ta’sirlar kamdan- 
kam rivojlanadi (dispeptiko’z garishlar, bosh og’rig’i, miopatiya, terida mayda 

---

- 688 -
toshmalar) 2% bemorlarda jigar transaminlari faolligini ortishi kuzatiladi, lekin 
hech qanday patologiya bilan kechmaydi. Mushak kreatin fosfokinazasi ortadi 
(10-11% bemorlarda) va u mushaklarda og’riq, kamdan-kam hollarda, 
miopatiya
1 
va ehtimol shikastlanishi
2 
bilan (agar dorini qabul qilish
to’xtatilmasa) kechishi mumkin. Homiladorliklarda, faol kechuvchi jigar 
xastaliklarida, xolestaz, miopatiya, unga sezgirlik yuqori bo’lganda lovastatinni 
qo’llash man qilingan. Preparatni bolalarda qo’llash tavsiya etilmagan.