O’quv darslik

Mavzuga doir organayzerlar 
Raqamlar oldiga mos harflarni joylashtiring 
Preparatlar Xolesterin Triglitseridlar ZJPLP;
pre-v-
LP 
ZO’LP; 
ZPLP; 
v-LP 
ZYLP; 
b-LP 
1 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↑ 
2 
↓yoki→ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓yoki→ →yoki↑ 
3 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↓ 
↑ 
4 
↓ 
→ 
→ 
→ 
↓ 
↓ 
5 
↓ 
→yoki↑ 
→ 
↓ 
→ 
Izoh: ↑-kuchaytiradi, ↓-susaytiradi, →-ta’sirko’rsatmayi 
A – NikotinkislotaB – XolestiraminC – ProbuksolD- LovastatinE – 
Gemfibrozil 
 

---

- 708 -
A – Nikotin kislota B – Xolestiramin C – Probuksol D- Lovastatin E – 
Gemfibrozil(faqat bitta dori vositasi ) 
Dorilarni xossalariga moslab joylashtirig 
Preparat(Akt
ivmetabolit) 
Me’da-
ichak 
traktid
an 
so’rilis
hi 
Maksima 
lkonsentratsi
yaga
yetishishi, 
soat 
Qon plazma
oqsillari 
bilan 
bog’lanishi, 
% 
Qonplaz
masidagi
miqdori
ning 
50%ga 
kamayis
hi 
(t
1/2
, 
soat) 
Preparat 
va 
metabolitlarning 
buyrak 
orqali 
ajralishi 
Bezafibrat 
Deyarli 
to’liq(›
90%) 
1-2 
95 
1,5 
70%o’zgarmagan 
holda; 
2%-
metabolitlar 
Fenofibrat 
To’liq 2 
94-96 
~2 
40% 
o’zgarmagan 
holda; 
42% 
metabolitlar 
Gemfibrozil 
~30% 
4-8 
95 
20-25 
60%-metabolitlar 
 
Dorilarning xossalari va ularni tasirida rivojlanadigan o
,
zgarishlarga 
asoslanib uni nomini yozing. 
Preparat 
Me
da
-ich
akda
n 
so’r
il
ishi
, %
P
re
pa
ra
tl
arning
ji
ga
rda
ushl
anib
qoli
nishi
,%
Ente
ra
l 
kiriti
lganda
tasiri, 
%
Qon 
plaz
masida
maksim
al 
konse
ntra
tsi
ya
ga
ye
ti
shis
h
va
qti
, 
soa
t 
Qon
plaz
masi
oqsi
ll
ari
bil
an
bog’la
nishi
,%
Me
tabolizmini
ng 
asosi
y yo’
ll
ari
Qon 
plaz
masida
gi 
mi
qdorining 
50%
ga
ka
mayishi
(t
1
/2
, soa
t)
Ic
ha
kda
n 
o’t
bi
lan
a
jra
li
shi, %
1 
30
2 
80-85 
‹5 
2-4 
›95 
Mikrosomal
oksidlanish:
CYP 3A4 
2,9 
~83 
2 
85
2 
60-80 
‹5 
1-2 
›95 
Mikrosomal
oksidlanish:
CYP 3A4 
2-3 
~60 
3 
34 
66 
18±8 
0,9-1,6 
43-48 
Sitozol 
sulfatlanish 
1,3-2,8 
~70 
4 
Deyarli 
to’liq 
›68 
~24 
0,5-1 
›98 
Mikrosomal 
oksidlanish:
CYP 
2C9(75%), 
CYP 
3A4(20%) 
CYP 
2C8 
(5%) 
0,5-2,3 
~95 

---

- 709 -
Preparatlar 
Ta’siri 
A
 
B
C
D
E
Xolesterin so’rilishini susaytiradi 
Ingichka ichakda o’t kislotalari
bog’lanishi 
Xolesterin sintezi susayishi 
Endoteliydagi lipoprotein lipaza
aktivlashishi 
ZPLP retseptorlari soni ortishi 
Yog’ to’qimasining hujayra ichi
lipazasini ingibirlash 
ZJPLP sintezi susayishi 
ZJPLP sekretsiyasi susayishi 
Plazmada ZJPLP (%) kamayishi 
25-35 -5 
35-20 25-40 
Plazmada ZPLP (%) kamayishi 
20-55 15-20 12-18 11-20 6-22 
Plazmada ZYLP (%) oshishi 
5-10 
1-2 
4-5 
11-15 18-35 
Harflar ro’parasiga dori nomini yozing : 
A_____________________D_____________________ 
B_____________________E_____________________ 
C_____________________ 
 
Birlamchi 
giperlipoproteinemiyaning 
asosiy 
turlarini 
davolashda 
qo
,
llaniladigandorilarni keltiring. 
Giperlipoproteinemiya tipi
Preparatlar(
Kirmaydiganini 
ustidan o’chiring )
I tip
Oilaviy 
xilomikronemiya 
(giperxilomikronemiya) XM ↑ ZPLP ↑
A B C D E 
IIA
tip
Oilaviy giperxolisterinemiya 
(oilaviy giperprebetalipoproteinemiya ) ZPLP ↑ 
A B C D E 
IIB tip Oilaviy aralash giperlipidemiya ZPLP ↑ 
ZJPLP ↑ 
A B C D E 

---

- 710 -
III tip Oilaviy disbetalipoproteinemiya ZO’LP ↑ 
ZJPLP ↑ v- ZJPLP ↑ XM↑ 
A B C D E 
IV tip Oilaviy 
gipertriglitseridemiya 
(oilaviy
giperprebetalipoproteinemiya )
ZJPLP ↑ 
A B C D E 
V tip
Oilaviy aralash gipertriglitseridemiya ZJPLP↑
XM ↑ 
A B C D E 
LP(a) Giperlipoproteinemiya 
A B C D E 
A-Statinlar B- o’t kislotalari sekvestranlari C – nikotin kislota D – 
probukol E- Fibratlar
Vaziyatli masalalar : 
1.
70 yoshli bemor gipolipidimik vositalar bilan 3 oy mobaynida
davolangan- dan so’ng unda tana terisida qichishlar, o’ng 
yonboshida og’riqlar nahorda ko’ngil aynish, umumiy holsizlikdan
shikoyat qilgan. Labarator tekshiruvlar qonda ALAT va
kretininfosfokinaza faolligini oshganliginiko’rsatdi. 
A.
Bemor qaysi preperatni muntazam ravishda qabul qilgan 
B.
Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini
tushuntiring 
C.
Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 
2.
Ateroskleroz tashxisi bilan davolanayotgan bemorda giperemiya, 
tana terisini qichishi, dispepsiya kuzatilgan. Labarator tekshiruvlari
ALATni oshishi, giperurekimiya ,giperglikemiyani ko’rsatgan. 
A.
Bemor qaysi dorini qabul qilgan 
B.
Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini
tushuntiring 
C.
Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 
3.
Gipolipedimik vositalar sifatida bemor kuniga 500 gr o’ramda
chiqarilayotgan doridan 1 osh qoshiqdan 2- 3 maxal qabul qilgan

---

- 711 -
davolash boshlangandan 1 oy keyin, bemorda qabziyat, dispeptik
o’zgarishlar ( qaytqilish, ko’ngil aynish) kuzatilgan 
A.
Bemor qaysi dorini qabul qilgan 
B.
Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini
tushuntiring 
C.
Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 
4.
Ateroskleroz tashxisi bilan bemorni davolashda shifokor tabletka 
ko’rinishda dori qabul qilishni tafsiyaetgan. Bemorda dispepsiya
allergiya, leykopeniya, uyqichanlik kuzatilgan. Ultratovush tekshiruvida
aniqlangan o’t pufagida toshlar hosil bo’lganligi aniqlangan 
A.
Bemor qaysi dorini qabul qilgan 
B.
Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini tushuntiring 
C.
Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 
5.
Bemor o’zida semirish kuzatilayotgani to’g’risida shifokorga murojaat 
qildi.Shifokor unga organoleptik va konsistensiyasi boyyicha yog’larni 
eslatadigan moddani ichishga tavsiya etdi. Bemor uni davomli iste’mol 
qilib yurgandan keyin, unda kseromalatsiya rivojlanishi kuzatildi. 
A.Bemor qaysi dorini qabul qilgan 
B.Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini tushuntiring 
C.Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 
6. Bemor qon analizida ZPLP miqdori balandligi ma’lum bo’ldi. Shifokor 
unga dori buyurdi.Bu dorining biotranformatsiyasi sulfotransferaza ta’sirida 
amalga oshadi.Bu dorini muntazam qo’llagandan keyin bemorda miopatiya 
kuzatildi.
A.Bemor qaysi dorini qabul qilgan 
B.Yuqorida qayt etilgan belgilarni rivojlanish sabablarini tushuntiring 
C.Asoratlarni bartaraf etish uchun qanday yo’l tutmoq lozim 

---

- 712 -
7. Shifokor giperxolesterinemiyani davolash maqsadida simvastatin qabul 
qilishni tavsiya etgan, lekin bemorda zamburugli xastalik bo
,
lgani uchun bir 
vaqitta itrakonozol qabul qilishni rad etgan.
A.Nima uchun shifokor bunday qaror qabul qilgan. 
B.Agarda bemor itrokanozolni ham birgalikda statinlar bilan qabul qilganda 
qanday yuzaga kelardi. 
V. Simvastatinni boshqa doriga almashtirish mumkin edimi. 
C. Agar mumkin bo
,
lsa qaysi doriga.