O’qitish materiallari to’plam tarkibi

3.Q.Odilov.”Umumiy elektrotexnika” 4.Baholash mezoni(1-ilova) O’quvchini bilimini faollashtirish: 5. Aqliy hujum, Klaster metodi Yangi o’quv material bayoni: 6.Konspekt yozish. 7.Mavzu bo’yicha asosiy holatlar(2-ilova) Yangi o’quv materialini mustahkamlash: 8.Kichik guruhlarda ishlash,savollar(3-ilova) 9.Ishni bajarish yo’riqnomasi(4-ilova) 10.Qaytar aloqa.kuzatish, maslahatlar berish. 11.Vaqtni tugashi va guruhlar taqdimoti.Guruhlarda baholash.Javoblarni toldirish va xulosa qilish. 12.Mavzuni yakunlash.
Savollarga javob beradi. Yangi iboralarni eslab qoladi va yozib oladi. Guruhda ishlaydi va vazifani bajaradi. O’quv topshiriq mazmuni va yo’riqnoma bilan tanishadi. Topshiriqni bajarish yo’llarini aniqlab oladi va guruh a’zolari o’rtasida vazifalari bo’lib oladi. Topshiriq natijalarini hamkorlikda tahlil qiladi va taqdimot ko’rinishida rasmiylashtiradi.
III-Bosqich Yakuniy (10 daqiqa)	Mashg’ulot yakuni: 3.1.Guruhlarni yakuniy baholarini aytish. Uyga vazifa: Umumiy qoidalarni yozib kelish.	Tinglaydi. Vazifani yozib oladi.

6-MAVZU: UCH FAZALI TOK ZANJIRI.

REJA:

1. 
   Tok zanjirlarini fazalari
   
2. 
   Uch fazali zanjirlarni axamiyati
   
3. 
   Krixkof qonuni
   

TAYANCH SO’ZLAR: uch fazali zanjirlar, tok zanjirlari, uch fazali tok.
r, L va Сelementlari ketma-ket ulangan zanjir (2.13-rasm, a) dan i=I_ms\ncot sinusoidal tok o'tganda uning elementlarida pasaygan sinusoidal kuchlanishlarning algebraik yig‘indisiga teng bo‘lgan kuchlanish hosil bo‘ladi. Kirxgofning 2-qonuniga ko‘ra:


r qarshilikdagi kuchlanish faza jihatdan tok bilan mos, L induktivlikdagi kuchlanish tokdan 90° oldinda, Сsig‘imdagi kuchlanish esa tokdan 90° orqada bo'ladi (2.13-rasm, b). Om qonunidan foydalanib quyidagini yozishimiz mumkin:
B u tenglama kuchlanishlar oniy qiymatlari uchun Kirxgofning
qonuniningtrigonometrik shakli deb ataladi. Undagi x=x_L—x_c= kattalik zanjiming reaktiv qarshiligi deb ataladi. x_L>x_c bo‘lganda, .r>0 va
>0 bo‘lib (2.13-rasm, b), zanjir induktiv xarakterga, x_LQ bo‘l

ganda esa, x<0 va

<0 bo‘lib (2.13-rasm, d), zanjir sig'im xarakterga, ^xl~^xcbo'lganda x=0 va
bo‘lib, zanjir aktiv xarakterga ega bo'ladi.
Yuqoridagi tenglamadan U_mva(p lami topish uchun quyidagi trigonometrik munosabatdan foydalanamiz:

Bu munosabatlami va qarshiliklar uchburchagini hisobga olib:

Tok va kuchlanishlarning ta’sir etuvchi qiymatlari uchun:

U = Vr²+x²/ = zl, bundan I = U/Jr²+x² ,
bu yerdazanjirning to‘la qarshiligi.
Ko‘rilayotgan zanjir uchun tok va kuchlanishlar vektor diagrammasini quramiz (2.13-rasm, b). Uni tok vektori / ni qurishdan boshlaymiz. r elementdagi kuchlanish vektori U_r tok / bilan faza jihatdan mos, L element dagi kuchlanish vektori U_L tok/dan 90° ga oldinda, Сelementdagi kuchlanish vektori U_c tok / vektoridan 90° ga orqada bo'ladi. t/kuchlanish vektori Kirxgofning 2-qonuniga ko‘ra U_r, U_L va U_c vektorlarning yig'indisi ko'rinishida quriladi. Tok bilan zanjir qismalaridagi kuchlanish vektorlaxi orasidagi faza siljish burchagi (p = arctg)ga teng bo'ladi.
r, L va Сelementlari parallel ulangan zanjir (2.14-rasm, a) u = U_msma>t sinusoidal kuchlanish manbaiga ulansa, undan o'tadigan sinusoidal tok Kirxgofning 1-qonuniga ko'ra zanjir har bir elementidan o'tayotgan toklarning algebraik yig'indisiga teng:

r qarshilikdagi tok i_f kuchlanish bilan faza jihatdan mos, induktiv- likdagi tok i_L 90° ga orqada, sig'imdagi tok г‘_с90° ga oldinda bo'ladi. Zanjirdagi umumiy tok:

Oxirgi tenglama toklar oniy qiymatlari uchun Kirxgof 1 -qonunining trigonometrik shakli hisoblanadi.

— zanjirningreaktiv o'tkazuvchcmligi deb ataladi. b>b_c bo‘lganda, b> 0 va ^>0 bo‘lib (2.14-rasm, b), zanjir induktiv xarakterga, b_Lc bo‘lganda, b<0 va ^<0 bo‘lib (2.14-rasm, d), zanjir sig'im xarakterga, b_L = b_c bo‘lganda esa b =0 va p = 0 bo‘lib, zanjir aktiv xarakterga ega bo‘ladi.
I_mva
quyidagi munosabatlar yordamida aniqlanadi:

Toklar va kuchlanish orasidagi faza siljish burchagi quyidagi formula yordamida topiladi:

Ko‘rilayotgan zanjir uchun tok va kuchlanish vektor diagrammasini quramiz (2.14-rasm, b). Diagrammani kuchlanish vektori Uni qurishdan boshlaymiz. r elementdagi tok vektori I_r kuchlanish vektori bilan mos, L elementdagi tok vektori undan 90° ga orqada, Сelementdagi tok vektori esa U dan 90° ga oldinda bo‘ladi. Umumiy tok vektori / uchala elementlardagi tok vektorlarining geometrik yig‘indisiga teng bo‘ladi.
SAVOLLAR:
1. Toklar va kuchlanish orasidagi faza siljish burchagi uchun qnday formula ishlab chiqilgan?
2. Toklar oniy qiymatlari uchun Kirxgof 1 –qonuni qanday nomlanadi va u qanday ifoda etiladi?
3. Uch fazali tok zanjirlari nimaga asoslanadi?
FOYDALANILGANADABIYOTLAR:

1.