O‘q otish va uni o‘qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni Buxoro – 2020-yil. Annotatsiya ushbu dastur 5111500 «Chaqiriqqacha harbiy ta’lim»

121-rasm. O‘q uzishda turuvchi kuch ta’sirida qurol stvol qismining yuqoriga ko‘tarilishi.
Qurol stvolning do‘lboshi (og‘zi) qismidan o‘qning uchib chiqishi natijasida tebranish (yuqoriga, o‘ngga, chapga) boshqa tomonlarga og‘ib ketish holatlari ro‘y berishi mumkin. Bunday holatlar esa otish davrida quroldan to‘g‘ri foydalanmaslik oqibatida, qurolning ifloslanishiga olib keladi.
Qurol ortga qaytarilishida o‘qning chiqish, stvolga taьsir etish va yana boshqa sabablar, otishgacha bo‘lgan stvol kanalini do‘lboshi (og‘zi) qismi yo‘nalishida burchakni yuzaga keltiradi. Bu stvol kanalidan chiqqan o‘qni havoda uchish davrigacha burchakni tashkil etadi. Bunday burchak uchish burchagi deyiladi.
Stvol kanalining do‘lboshi (og‘zi) qismi otishgacha yuqori qo‘yilgan bo‘lsa, o‘qning havodagi uchish holati qoniqarli, past qo‘yilgan bo‘lsa, qoniqarsiz uchish burchagi deyiladi. Uchish burchagini bir holatda taьminlash va qurolni ortga qaytarish holatlarini kamaytirish uchun, otish va quroldan to‘g‘ri foydalanish qoidalariga to‘la va aniq rioya qilinishiga hamda otish usullari natijalariga bog‘liqdir.
2-mashg‘ulot. Nazariy. O‘q traektoriyasining (uchish yo‘lining) hosil bo‘lishi, o‘q tegishi imkoni bo‘lmagan va bo‘lgan joylar, shuningdek o‘lik bo‘shliqlar hamda ularning amaliy ahamiyati.
O‘q traektoriyasining (uchish yo‘lining) hosil bo‘lishi o‘q tegishi imkoni bo‘lmagan va bo‘lgan joylar, shuningdek o‘lik bo‘shliqlar hamda ularning amaliy ahamiyati: O‘q (granata) havoda uchganda ikki kuch ta’sirida bo‘ladi: og‘irlik kuchi va havo qarshiligi kuchida. Og‘irlik kuchi o‘qni (granatani) asta – sekin pasayishga majburlaydi, havo qarshiligi kuchi esa o‘qning (granataning) harakatini uzluksiz sekinlashtiradi va uni ag‘darib tashlashga intiladi.
SHu kuchlarning taьsiri natijasida o‘qning (granataning) uchish tezligi asta – sekin kamayadi, uning troektoriyasi esa shakli bo‘yicha bir tekis egilmagan egri chiziqni eslatadi.