Onalik va bolalikni muhofaza qilish 1 mashg'ulot. Reja

1 jadval

Ona sutining yana bir qancha ahamiyatlari kuyidagilar

№	Shakllangan ona sutining tarkibi	Miqdori	№	Shakllangan ona sutining tarkibi	Mikdori
1	Oqsil, umumiy. Miqdori	11,7-17,9 gl	6.	Mis Yod Temir rux	0,0004 gl 0,00007 gl 0,0015 gl 0,0053 gl
2. 3. 4.	Uglevodlar Yog'lar Suv	57-66 gl 29-44 gg'l 876 gg'l	7.	Vit. A Karotin Riboflavin Vit.D, XBg'l2 Nikotin kislotasi Askorb. Kislotasi Vit. Ye Biotin	0,0006 gl 0,00025-0,0004 gl 0,0003-0,0018 gl 4-6 gl 0,0014-0,0018 gl 0,03-0,06 gl 0,00018 gl 8,0-10,6 gl
5.	Mikroelementlar Xlor Kaliy Natriy Kalьtsiy Magniy Fosfor Oltingugurt	12 mma 14 7 0,33 0,04 0,15 gg'l 0,14 gg'l	8.	Immunoglobulinlarga boy	12 gl
			9.	Ekologik toza mahsulot
			10.	Ma’naviy ozuqa

Sog'lom avlodni voyaga yetkazishning yana bir muhim sharti uning tarbiyalanish va rivojlanish muhitini sog'lomlashtirishdir. Har bir ota-ona o'z farzandini sog'lom, aql-farosatli, ma’naviy dunyosi keng va odobli bo'lib voyaga yetishini ta’minlash yo'lida oila va uning a’zolari o'rtasida ibratli, sog'lom psixologik va madaniy muhit yaratishga harakat qilishi lozim. Emizikli ona va bola barcha oila a’zolarining g'amxo'rligida bo'lishi muhim ahamiyatga egadir. Ular uchun zarur gigienik sharoit, o'z vaqtida ovqatlanish, dam olish, ma’naviy - madaniy saviyasini oshirish uchun qulay imkoniyatlar yaratish orqali g'ururlanishimiz lozim. Bolalarni sog'lom o'stirish bo'yicha har bir oila tibbiyot mussasalari, uchastka shifokori va hamshiralari bilan mustahkam aloqada bo'lishlari qoida tusiga kirishi kerak ota-onalar va oilaning katta yoshli boshqa a’zolari bolalar o'rtasida uchraydigan asosiy kasalliklar to'g'risida muhim tushunchalarga ega bo'lishlari shu kunning talabidir.

Respublikada ayollar reproduktiv salomatligini yaxshilash, sog'lom oilani shakllantirish masalalari bo'yicha BMTning aholishunoslik jamg'armasi, butunjahon Sog'likni saqlash tashkiloti, Yevropa regioni byurosi TSARAK va Germaniyaning texnik hamjihatligining EPOS loyihalari, BMTning Bolalar Jamg'armasi (YuNISЕF) bilan bolalarda ichketar kasalliklariga qarshi kurashish loyihalari asosida ish olib borilmoqda. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Ona va bola skriningi» Davlat dasturini amalga oshirish maqsadida Toshkent shahrida Respublika Skrining markazi, shuningdek Nukus, Andijon, Qarshi, Samarqand, Farg'ona shaharlarida «Ona va bola skriningi» markazlari ishga tushirildi va bugungi kunda faoliyat ko'rsatmoqda.
Yurtboshimiz 2001 yilni «Onalar va bolalar yili» deb atadilar. Tibbiyot xodimlar zimmasiga yanada ulkan mas’uliyatlar yuklandi. Ular kuyidagilar:

• 
  reproduktiv salomatlikni kuchaytirish va takomillashtirish hamda sog'lom oilani shakllantirish;
  
• 
  A va TITI filiallari faoliyatini yaxshilash, ularni zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan ta’minlash;
  
• 
  yangi tuzilgan tizim: yosh oila patronaji, FXDYO bo'limlarida tashkil etilgan, yoshlarni sog'lom oila qurishga tayyorlovchi doimiy ishlovchi kurslar, nikohgacha tibbiy ko'rikdan o'tkazish ishlarini yanada rivojlantirish va davom ettirish;
  
• 
  «ona va bola skriningi» Davlat dasturi bo'yicha bajarilayotgan ishlarni nafaqat davom ettirish, balki markazlar ishini butunlay o'zgartirish, unda faoliyat ko'rsatayotgan xodimlarni ishga bo'lgan munosabatini o'zgartirish;
  
• 
  bir yoshgacha va bir yoshdan 5 yoshgacha bolalarni patronajini tashkil etish, ulardagi kasalliklarni aniqlash va sog'lomlashtirish, shuningdek, 6 yoshli bolalarni tibbiy ko'rikdan o'tkazishda yondosh mutaxassislarni qatnashishini ta’minlash hamda ushbu ko'riklarni sifatli o'tkazish va sog'lomlashtirish;
  
• 
  xomilador ayollarning nazoratini kuchaytirish, patronajini ta’minlash, ekstragenital kasalliklari bor xomiladorlarni, xomilaning ilk davridan statsionarlarda davolash, tez tibbiy bo'limlariga yetkazish, tug'rug'ini asoratsiz o'tkazish. Ularning tarkibida yod bo'lgan va kamqonlikka qarshi dorilar bilan bepul ta’minlash;
  
• 
  qizlar va o'smir qizlar kasallikka chalinishining oldini olish chora-tadbirlarini amalga oshirish, qizlar va o'smir qizlar reproduktiv sog'ligi Respublika O'quv-metodik markazini hamda viloyatlarda uning filiallarini tashkil etish;
  
• 
  onalik va bolalikning muhofaza qilish muassasalarining moddiy texnik bazasini yaxshilash, zamonaviy asbob-uskunalar bilan jihozlash, ularda ishlayotgan mutaxassislar malakasini uzluksiz ravishda oshirib borish;
  
• 
  onalik va bolalikning dolzarb masalalari bo'yicha aholi bilan uchrashuvlar, ma’ruzalar, seminarlar, anjuman va forumlar o'tkazish;
  
• 
  xavfsiz emlash, bolalarda uchraydigan kasalliklarni integrirlashgan usulda olib borish, xavfsiz onalik, ko'krak suti bilan boqishni qo'llab-kuvvatlash dasturini yanada davom ettirishdan iborat;
  

Respublikamiz mustaqilligini qo'lga kiritgandan keyingi yillarda barcha viloyatlarda onalik va bolalikni muhofaza qilish muassasalarining moddiy texnika negizi yaxshilandi. Tug'ish yoshidagi ayollarni puxta tibbiy ko'rikdan o'tkazish, ularda uchraydigan ekstragenital kasalliklarni aniqlash, davolash va sog'lomlashtirish ishlari yo'lga qo'yildi. Tug'ruq komplekslari faoliyati qaytadan ko'rib chiqildi, har bir tug'ruq zallarida bir kunda birdaniga kam tug'ruq qabul qilish, go'daklarni ko'krak suti bilan boqish keng yo'lga qo'yildi, o'tkir respirator, diareya kassaliklariga chalingan bolalarni davolashda JSSTG' YuNISЕF tomonidan ishlab chiqilgan dasturlar barcha viloyatlarda amalga oshirilmoqda.
Sog'lom avlod poydevorining asosi–ona va bola sog'ligidir. Ona va bolani bog'lovchi kuchli omil muqaddas ona sutidir. Ma’lumki, emadigan bolalar faqat ona suti bilan boqiladigan bo'lsa, sun’iy aralashmalar bilan boqib kelingan o'z tengqurlariga qaraganda tezroq va yaxshiroq o'sib-unib boradi. Bolani emizib boqishdek an’anaviy rasmu taomil qo'llab-quvvatlab borilmasa, bolani sog'lom qilib tarbiyalash masalalarini hal qilish mushkul bo'lib qoladi. Modomiki shunday ekan, farzandlarimizni albatta emizib boqishga hamma shart-sharoitlar yaratish, imkoniyatlarni ishga solish kerak. Talaygina go'zal urf-odatlarimiz, an’analarimiz qatori bolani emizib boqishdek ajoyib xalq taomilini tiklashimiz, qadrlashimiz va qo'llab-quvvatlashimiz bugungi kunning dolzarb masalasidir.
Respublikamizda «Sog'lom avlod» umumxalq davlat dasturining amalga oshirilishi o'zining ijobiy natijalarini ko'rsatmoqda: bolalar o'rtasida kasallanish va o'lish xodisalarining sezilarli darajada kamayishiga erishildi, onalar va bolalar salomatligini yanada yaxshilashga, bolalarni emizib boqishga katta e’tibor berilmoqda.
Shu bilan birga ona suti bilan boqishda muamollar juda ko'p. Asosiy muammolardan biri – ayollarimizda bola emizishga doir bilim va tajribalarning kamligi, ularning emizish qoidalariga rioya qilmasliklari, shuningdek tibbiyot xodimlari tomonidan shu borada ko'rsatiladigan yordamning yetarli emasligidir.
Shu munosabat bilan vrachlarni va o'rta tibbiyot xodimlarini, birinchi navbatda, tibbiyotning birlamchi bo'g'ini –qishloq vrachlik punktlari, qishloq vrachlik ambulatoriyalari (KVP, KVA)da faoliyat ko'rsatayotgan xodimlarni o'qitish va malakasini oshirish maqsadga muvofiqdir.


2. Bolalar va o'smirlarning salomatligiga ta’sir etuvchi omillar: bolalik davrlari. Bolalarda uchraydigan kasalliklarni oldini olish, raxit, ozg'inlik, kamqonlik. Sabablari, belgilari, davolash. Xomilador ahamiyati. Bolalarni ovqatlantirish, ratsional ovqatlantirish.