«ona tili o`qitish metodikasi» fani

2. Til hodisalarini qarama-qarshi qo`yish va taqqoslash asosida muammoli vaziyat yaratish. Taqqoslash, ayniqsa til ta`limida muhim o`rin egallaydi. Bu usul orqali til hodisalaridagi g`xshash va qarqli tomonlar aniqlanadi.

Mazkur usul bilan muammoli vaziyat yaratishni “Ko`chirma gap” mavzusini o`rganish misolida ko`rib o`taylik. O`qituvchilarga berilgan quyidagi gap juftlarini o`qib, ularni qiyoslash va farqlarni aniqlash topshirildi:

1. “Jurjon podshosi bo`laman”, - dedi yigit. Jurjon podshosi ekanligini aytdi. (ertakdan).

2. Arslon podsho buyurdi: “Chaqimchini tutib o`ldiring. “Arslon podsho chaqimchini tutib o`ldirishni buyurdi (ertakdan).

3. “Toshkentda, - dedi Mirtemir, - 11 yoshimda kelganman” Mirtemir Toshkentga 11 yoshida kelganligini aytdi.

Gaplar qiyoslangach, “Siz qanday gaplarni ko`chirma gap deb tushunasiz? Degan muammoli savol o`rtaga tashlanadi.

3. 
   Til hodisalarini mumlashtirish orqali muammoli vaziyat yaratish. Umumlashtirish aqliy faoliyatning eng murakkab usuli bo`lib, u ona tilini induktiv yo`l bilan o`qitishga asoslanadi. Induktiv yo`l esa til hodisalarini kuzatish, tahlil qilish, guruhlash kabilar asosida umumlashmalar hosil qilish demakdir. O`quvchi berilgan so`z, so`z birikmasi, gap va matnlarni kuzatib tahlil qilgach, muammoni echishga tayyor bo`ldi. Masalan, 5-sinfda “Undalma” mavzusi o`rganilar ekan, o`quvchilar zimmasiga ega bilan undalmaning farqini aniqlash va undalmaga mustaqil ravishda ta`rif berish vazifasi yuklatiladi. Odatda birinchi muammo hal qilingach ikkinchi va uchunchi muammoni hal qilishga o`tiladi.
   
4. 
   Berilgan matnning mazmunida kelib chiqib, muammoli vaziyat yaratish. O`qitish darsliqda berilgan yoki o`zi tanlangan matnni o`qitib, shu asosida ham muammo qo`yishi mumkin. Masalan, 5-sinf o`quvchilari e`tiboriga quyidagi matn havola etiladi: