Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

4.2. Geomaʼlumotlar bazasida maʼlumotlar xususiyatlarini aniqlash 
Geomaʼlumotlar 
bazangizni 
loyihalash 
bosqichi 
davomida 
siz 
geomaʼlumotlar bazangizda saqlamoqchi bo‘lgan maʼlumotlar turlari, ularni 
qanday saqlashingizni, ulardan qay tariqa foydalanishingizni va qanday xizmat 

---

99 
ko‘rsatishingizni aniqlaysiz. Endilikda siz ushbu loyihani amalda o‘z 
geomaʼlumotlar bazangizga olib o‘tishingiz kerak. 
Buning uchun geomaʼlumotlar bazasining asosiy elementlarini, shuningdek, 
ularda qanday xususiyatlarni aniqlash mumkinligini tushunish darkor. Ushbu 
elementlar 
va 
ularning 
asos 
bo‘ladigan 
xususiyatlari 
maʼlumotlarni 
tashkillashtirishga yordamlashadi va ular bilan ishlash, boshqarish samaradorligini 
oshiradi. Bularga quyidagilar kiradi: 
 
Jadval (Table). 
Jadval axborotlarni maʼlumotlar bazasida saqlashning 
asosiy obyekti hisoblanadi. Jadvallar ustunlar va qatorlardan iborat. Ular o‘zida 
jadvallarnita’riflovchi va fazoviy atributlarni saqlaydi. Fazoviy atributlarni 
saqlovchi jadvallar obyekt sinflari deb ataladi.
Geomaʼlumotlar bazalari jadvallardan geografik obyektlar xususiyatlari va 
atributlarini boshqarish va saqlash uchun foydalanadi. 
Fazoviy indekslar. 
Obyekt sinflarini yaratishda standart yoki maxsus 
fazoviy indekslardan foydalanish mumkin. ArcMap da ko‘chirib o‘tkazish, 
mashtablash yoki obyektlarni tanlash singari vazifalarni bajarishda obyektlarni 
tezkor izlash uchunfazoviy indekslardan foydalaniladi.
Geomaʼlumotlar bazalari obyektlar sinflariga belgilangan fazoviy obyektlar 
sinflaridan maʼlumotlarni fazoviy izlash samaradorligini oshirish uchun 
foydalanadi. 
 
Fazoviy bog‘lash (Spatial Reference). 
Fazoviy bog‘lash obyektlar real 
dunyoning qayerida joylashganligini tasvirlab beradi. Siz fazoviy bog‘lashni 
geomaʼlumotlar bazasida obyektlar sinflari to‘plamini yoki alohida fazoviy 
obyektlar sinflarini yaratishda aniqlaysiz. Fazoviy bog‘lash x, y va zqiymatlar, 
shuningdek, x, y, z va mqiymatlari uchun (resolution) yo‘l qo‘yilishi mumkin 
bo‘lgan xatolar uchun koordinatalar tizimlarini o‘z ichiga oladi.
Geomaʼlumotlar bazalari maʼlumotlarga belgilangan fazoviy bog‘langan 
obyektning joylashgan o‘rnini aniq tasvirlash va geoishlov berish funksiyalarini 
bajarish uchun foydalanadi. 

---

100