Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Kurashchining sport trenirovkasi vositalari 
 
Jismoniy mashqlar tabiatning kuchlari, gigiyenik faktorlar va maxsus bilimlar 
milliy kurashdagi sport trenirovkasi vositalaridandir. Jismoniy mashqlar yordamchi 
va  asosiy  mashqlarga  boʻlinadi.  Umumiy  rivojlantiruvchi  mashqlar  yordamchi 
mashqlar qatoriga kiradi va sogʻliqni mustahkamlashga, sportchini har tomonlama 
jismoniy  kamol  toptirish  va  harakat  sifatlarni  takomillashtirishga  boʻladi. 
Mehnatda va Vatan himoyasida zarur boʻladigan hayotiy muhim boʻlim, koʻnikma 
va  malakalarni  egallashga  moʻljallangan  mashqlar  va  harakat  amallari  esa 
kurashchi  uchun  zarur  boʻlgan  spetsifik  sifatlarni  rivojlantiruvchi,  shuningdek, 

---

327 
maxsus  kurash  texnikasi  malakalari,  usullari  va  harakatlarini  tarkib  toptiruvchi 
maxsus mashqlar yordamida rivojlantiriladi. 
Asosiy  mashqlar  –  tayorlovchi  harakatlarni  va  amallarni  oʻz  ichiga  oladi. 
Ularga  asosiy  holatlar  va  harakatlar  kiradi.  Holatlar  gavdaning  tik  turgan  holati: 
turli  xilda  badanni  kimirlatmay  turish,  ushlab  olish,  uloqtirishga  (erga  yiqitishga) 
tayyorgarlikni  boshlanishi,  uning  oxirgi  holati  va  hokazolardan  iborat.  Harakatlar 
bu  kurashchining  turli  usullar  va  ularning  kombinatsiyalarini  amalga  oshirishga 
tayyorlovchi harakatdagi dinamik ta’siri.  
Asosiy  usullar  –  bu kurashchining hatti-harakat-idan iborat boʻlib, kurashchi 
ana  shu  hatti-harakatlar  yordamida  kurashishdagi  taktik  vazifalarni  hal  etadi, 
bundan  tashqari,  turli  oʻquv  va  kalendarь  musobaqalar  vaqtida  kurashchilarning 
kurash tushishlari xam asosiy usullarga kiradi. 
Kurashchining  kurash  tarixi, 
gigiyena,  harakatlar  texnikasi  va  taktikasi,  sport  trenirovkasi  asoslari,  musobaqa 
qoidalari, sport etikasi va hokazolar sohasidagi nazariy tayyorgarligiga oid hamma 
massalar  maxsus  bilimlar  qatoriga  kiradi.  Bu  masalalarning  hammasi 
kurashchining nazariy tayyor-garligi bobida batafsil yoritilgan.