Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил " " апрелдаги

Савдони осонлаштириш 
Ривожланаётган мамлакатларда ҳам, ривожланган мамлакатларда ҳам 
товарларнинг чегаралар бўйлаб ҳаракатида мавжуд бўлган катта миқдордаги 
бюрократия кўп бор таъкидланган. Буни ҳал қилиш учун ЖСТ аъзолари 2017 
йил 22 февралда кучга кирган 
Савдони осонлаштириш тўғрисидаги 
битимни
15
имзолашди. 
Керакли 
ҳужжатларни 
расмийлаштиришни 
соддалаштириш, тартибларни модернизация қилиш ва божхона талабларини 
уйғунлаштириш каби савдони осонлаштириш чоралари халқаро савдо учун 
зарурий харажатлар ва вақтни қисқартириши мумкин. 2015 йилда ЖСТ 
иқтисодчилари томонидан ўтказилган тадқиқотга кўра, савдо харажатлари 
юқори даромадли мамлакатларда маҳсулот учун 134% ва ривожланаётган 
мамлакатларда 219% бож эквивалентига тенг бўлиши мумкин. Савдони 
осонлаштириш битимининг тўлиқ амалга оширилиши эса глобал савдо 
харажатларини ўртача 14,3% га камайтириши тахмин қилинмоқда, бунда 
Африка мамлакатлари ва энг кам ривожланган мамлакатлар гуруҳи савдо 
харажатларининг энг катта ўртача қисқаришига эга бўлади. Жумладан, 
битимнинг амалга оширилиши импорт учун зарур бўлган ўртача вақтни 47% 
га, экспорт учун эса 91% га қисқартиради. Вақт ва харажатлар юкини 
енгиллаштирган ҳолда, ушбу битим мавжуд экспортчиларга ўз савдосини 
ошириш, шу билан бирга янги фирмаларга биринчи марта экспорт қилиш 
имконини беради. Таъкидлаш жоизки, битимдан келадиган жами фойданинг 
учдан икки қисми ривожланаётган ва энг кам ривожланган дунёга тўғри 
келиши прогноз қилинган. 
3.2. Алоҳида секторларда товарлар савдосидаги кўп томонлама 
шартномалар 
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари савдоси 
Қишлоқ хўжалиги савдоси кўплаб мамлакатларда умумий иқтисодий 
фаолиятнинг муҳим қисми бўлиб, маҳаллий қишлоқ хўжалиги ишлаб 
чиқариши ва аҳоли бандлиги масалаларда муҳим рол ўйнашда давом этмоқда. 
Савдо тизими глобал озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда ҳам алоҳида 
15
Trade Facilitation Agreement 2013, Doha Ministerial Conference

---

40 
аҳамиятга эга. Бунга ноқулай иқлим ва бошқа шароитлардан келиб чиқадиган 
озиқ-овқат маҳсулотларининг вақтинчалик ёки узоқ муддатли тақчиллигини 
жаҳон бозорларидан қоплашни таъминлашни мисол қилиш мумкин. 
ЖСТ ташкил қилинишидан аввал амал қилган, 1947 йил имзоланган 
ГАТТ шартномасида ҳам қишлоқ хўжалиги савдоси акс этган, аммо унда 
бўшлиқлар мавжуд эди. Масалан, у мамлакатларга импорт квоталари ва 
субсидиялар каби баъзи тарифсиз чораларни қўллаш имконини берди. ЖСТ 
Уругвай раунди ушбу секторга бағишланган илк кўп томонлама келишувни 
ишлаб чиқди. Бу тартиб адолатли рақобат ва бу соҳада бозор 
номутаносиблигини камайтириш сари муҳим биринчи қадам эди.