Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ХЎжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

Транспортда ташилаётган ёки тарада сақланаётган маҳсулотдан намуналарни олиш.

Майда уруғли ӯсимликлардан нуқтали намуналарни шуп билан тешиб олинади, йирик уруғликларни қопларни ечиб конусли щуп билан олинади.

Нуқтали намуналар олиниши керак бӯлган қопларнинг сонига ва тӯпнинг катталигига қараб 7-жадвал бўйича аниқланади.

			7-жадвал
Тӯпдаги қоп(ёки банка)			Нуқтали намуналарни олинаётган қоплар ва
	ларнинг сони		нуқтали намуналарнинг сони
100	тагача		Ҳар иккинчисидан биттадан нуқтали намуна
101	дан 500 тагача		Ҳар 20 чисидан биттадан нуқтали намуна
501	дан 1000 тагача		Ҳар 50 чисидан биттадан нуқтали намуна
1000 тадан ортиқ			Ҳар 100 чисидан биттадан нуқтали намуна
	Изоҳ: Қопдан биттадан	нуқтали намуналар олинган тақдирда, уларни олиш

жойлари алмаштирилади (устидан, ӯртасидан ва остидан).

Янги узилган мевалардан ва сабзавотлардан нуқтали намуналарни, тӯпдаги жойларнинг сонига қараб 8-жадвал бўйича олинади.

Ҳар қайси жойдан нуқтали намуналарнинг миқдори, картошкадан 7-10 дона, мевалар, пиёзлар ёки бошқа маҳсулотлардан 200-300 г ни ташкил қилиши керак.

33

				8-жадвал
Тӯпдаги жойларнинг сони		Нуқтали намуналар олинаётган жойлар сони
100	тадан 500 тагача	Ҳар 10		чисидан
501	тадан 1000 тагача	Ҳар	25	чисидан
1000 тадан кӯп		Ҳар	50	чисидан

Дастлабки намунани олиш
Тўпдан олинган нуқтали намуналар кӯздан кечирилади ва

таққосланади.

Материал бир турда бӯлганда, ҳамма нуқтали намуналарни силлиқ, тоза юзага (плёнка, қоғоз плёнка, брезент, қалин қоғоз ва х.к.) тўкилади ва зараркунандалар, касалликлар ва бегона ўтларнинг уруғлари мавжудлиги текширилади. Бирлаштирилган намуналарни текширишда аниқланган зараркунандаларни (тириги ва ўлиги), бегона ўсимликларнинг уруғи ва зарарланган уруғларини пробиркаларга, целлофан қопчаларга солиб, ёрлиқлари билан ўртача намунага қӯшиб қўйилади. Ҳамма нуқтали намуналарнинг йиғиндиси, бирлашган намунани ташкил қилади.

Агар нуқтали намуналарни таққослашда, улар орасида аниқ фарқ топилса, нуқтали намуналарнинг қайта танлови ўтказилади, бунда сифати бўйича тўпни чегаралаш ва унинг ҳар қайси қисмидан алоҳида бирлаштирилган ва ўртача намуналарни ажратиш учун, танлов вақтида ҳар қайси нуқтали намуналар кўздан кечирилади.

Ўртача намунани ажратиш

Ўртача намунани, иловадаги маҳсулотнинг ҳар бир тури учун кӯрсатилган ўлчамларда, бирлаштирилган намунадан ажратиб олинади.

Ўртача намунани ажратиб олиш учун бирлаштирилган намуна текис стол юзасига ёйилади, ёйилган дон квадрат шаклига келтирилади ва иккита тахтача ёрдамида аралаштирилади.

34
Ӯнг ва чап қўлдаги тахтача ёрдамида квадрат шаклда ёйилган буғдойни қарама қарши томонларидан ўртага йиғилади, тахтача устидан тўкилиб қолганлари яна шу тарзда ўртага йиғилади. Бундай аралаштириш 5-6 марта такрорланади.

Ҳосил бўлган уюм яна бир текисда квадрат шаклда ёйилади ва диагонал бўйича тўртта учбурчакка бўлинади. Иккита қарама-қарши учбурчаклардан буғдой олиб ташланади. Қолган иккитаси яна бир текисда квадрат шаклда ёйилиб, диагонал бўйича тўртта учбурчакка бўлинади, қарама-қарши томонлар олиб ташланади. Бу иккита қарама-қарши учбурчакларда ўртача намуна учун керакли миқдор олинмагунча давом этади.

Мева ва сабзавотлардан ўртача намунани асосан, зараркунандалар ва касалликлар билан зарарланишга шубҳа уйғотган, аммо иловада кӯрсатилган меъёрлардан кам бўлмаган миқдорда олинади.

Картошкадан, пиёздан, шолғомдан ва илдизмевалардан ўртача намуналарини олишда, улардан тўкилган тупроққа қӯшиш керак.

Ўртача намуналар ажратилгандан кейин, бирлаштирилган намуналарнинг қолдиқларини, улар олинган тўпга қайтарилади.