Олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ хжалиги вазирлиги

2-мавзу:Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари захираси зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари.
Режа:
1.Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари захираси зараркунандалари.
2.Омбор зараркунандаларининг овқат танлаш хусусияти.
3.Омбор зараркунандаларининг зарарлаши ва келтирадиган зарарлаши.
Қишлоқ ҳўжалик маҳсулотларини сақлашда омбор зараркунандалари — каналар, ҳашаротлар, қушлар ва сичқонсимон кемирувчилар анча қийинчилик туғдиради ва ташвишга солади. Улар ғаллазахираларини темир йўллар ва сув йўллари орқали ташилганда, шунингдек, омборларда сақланганда ёки тегирмонда, кондитер ва бошқа фабрикаларда зарарлайдилар.
Зараркунандалар чорвачиликка зарар етказадилар, улар хар хил кўпинча енг хавфли касалликларни тарқатади ва юқтиради.
Кўпгина ҳашаротлар маданий ўсимликлар ҳисобига ривожланади, баoзилари еса маҳсулотларни, мол (товар)ларни, ёғоч иморатларни ва ёғоч буюмларни зарарлайди.
Табиий ва қишлоқ ҳўжалик шароити хилма-хил бўлган мамлакатимизда 80 мингга яқин ҳашаротлар тури учрайди. Улардан 8 мингга яқин тури ҳар хил қишлоқ ҳўжалик екинлари ва маҳсулот захираларининг зараркунандаси ҳисобланади. Улардан кўплари одам ва унинг ҳўжалиги учун енг хавфли душмандир. Масалан, жануб ва какао оловранг куянинг қурти ва суринам унхўриқуруқ меваларни қаттиқ зарарлайди. Олачипор ва фриш терихўрлари пиллага катта зарар етказади. Шу билан бирга терихўрлар қуруқ меваларга ва сир (пишлоқ) пашшаси личинкаси билан бирга Мўйноқ ва Қизил-Ўрдадаги балиқ тайёрлаш базаларида тузланган ва дудланган балиқларни бузади ва қириб ташлайди. Терихўрлар — полифаглар. Улар хилма-хил маҳсулотларни — терини, юнгни, юнг тўқималарини, гўшт, қоқини, чўчқанинг дудланган сон гўштини ва шунга ўхшаш бошқа маҳсулотларни зарарлайди. Улар фақат ҳайвон маҳсулотларини зарарлабгина қолмай, балки ўсимлик маҳсулотларини ҳам зарарлайди.
Баoзи зараркунандалар — хар хил пармаловчи ҳашаротлар узун бурун қўнғизлар, трухляк —қўнғизлар одам яшайдиган жойларга катта зарар етказади. Улар уй шипларидаги, поллардаги ёғочларни, ром ва ешикларни ўяди, мебелларни, музика асбобларини ва шахтадаги ёғоч тирговучларни ва хоказоларни зарарлайди.
Оқ чумолилар (термитлар) Ўзбекистонда (Фарғона, Сурхондарё, Бухоро, Қашқадарё, Навойи ва Хоразм вилоятларидаги) ва Ўрта Осиёдаги бошқа республикаларнинг хўжаликларига катта зарар етказади. Улар турар жойларга, очиқҳаводаги инларига ўрнашиб олиб, биноларнинг ёғочларини, телеграф устунларини кемиради ва уларни авария ҳолатига олиб келади. Ўзбекистондаги кўпгина омборлар текширилганда улар хар хил зараркунандалар, асосан, узун бурун қўнғизлар ва миталар билан зарарланганлиги аниқланган.
Сичқон, каламуш, хомякчалар каби кемирувчилар озиқ-овқат маҳсулотлари захирасига катта зарар етказадилар. Улар одам ва уй ҳайвонлари ейдиган озиқ-овкат маҳсулотларини зарарлайди, қулай пайтларда еса жўжаларга, товуқларга, ўрдак, ғозларга ва ҳатто йирикроқ ҳайвонларга ҳам хужум қилади ва тутиб ейди. Улар уйларда мебелларни, кийимларни ва бошқа уй жиҳозларини кемиради, ҳар хил юқумли касалликларни юқтиради ва тарқатади, бу билан у одамларга бехисоб зарар етказади.