Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Умумий хариталар
. 
Улар бир мамлакат ѐки бир гуруҳ 
мамлакатлардаги тарихий воқеаларни, уларнинг мавқеини, тарихий 
тараққиѐтнинг маълум босқичидаги аҳволни акс эттиради.
2. 
Обзор хариталар
. 
Ўрганиладиган воқеалар ривожланишининг 
изчиллигини узоқ давр мобайнида ҳудуднинг ўзгарганлигини акс эттиради.
3
. Мавзуга доир
хариталар
. 
Маълум тарихий воқеаларга ѐки тарихий 
жараѐннинг айрим томонларига бағишланади. Масалан, «Муқанна 
қўзғолони». 
Мавзуга доир хариталарда ижтимоий ҳаѐтга доир масалалар, чунончи 
иқтисодий масалага, ҳаракатларга, мустақиллик учун миллий озодлик 
курашлари ѐки ҳарбий ўтмишга доир масалалар тўлароқ ѐритилади. Дарслик 
ва атласлардаги хариталарнинг кўпчилиги тематик хариталардир. Ўқитувчи 
босма ѐки қўлда тайѐрланган осма тематик хариталардан ҳам фойдаланади. 
Схематик хариталар ѐки харита-схемалар ҳам тематик хариталарнинг 
бир туридир. 
Тарих 
дарсларида 
мамлакатимизнинг 
табиий 
шароити 
ва 
иқтисодиѐтининг ривожланиш тарихи билан чуқурроқ таништириш 
мақсадида табиий ва иқтисодий географик хариталардан ҳам фойдаланилади. 
Бирорта ҳам тарихдан маъруза ва амалий машғулотларни харитасиз 
тасаввур этиш қийин. Харита тарих дарсининг энг зарурий қўлланмаси бўлиб 
ҳисобланади. Харита аввало ўрганиладиган мавзуга мос бўлиши лозим. 
Ўқитувчи воқеалар ривожи давомини баѐни жараѐнида харитадан кўрсатиб 
бориши, айни вақтда ўқувчилар ўқитувчи кўрсатадиган жойни қўлларидаги 
харита ѐки атласдаги харитадан излаб топишлари лозим. 
Ҳар бир янги харита ўргана бошланганда унга қисқача обзор бериш, 
уни ўрганилган эски харита билан солиштириб, ўқувчиларни янги харитадаги 
ўзгаришлар билан таништириш, уларнинг тарихий тараққиѐтнинг изчиллиги 
ва ҳар бир босқичнинг ўзига хос муҳим хусусиятларини англаб олишларига 
ѐрдам беради. Ўқувчилар икки харитани солиштириб мамлакат ҳудуди 
торайган ѐки кенгайганини, шаҳарларнинг ўсганлиги ва бошқа ўзгаришлар 
юз берганлигини аниқ тушуниб оладилар. 
Тарих дарсларида таълимнинг техника воситаларидан фойдаланиш 
дарснинг самарадорлигини оширади. Таълимнинг техника воситалари ўқитиш 
ва ўрганиш сифатини кўтаришга, ўқув материалини қизиқиб ўрганишига ва 
пухта ўзлаштиришига хизмат қилади.

---

41