Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Нархсиз рақобатлашув – асосий омили товарларнинг 
нархи эмас, балки унинг сифати, сервис хизмат кўрсатиш, 
ишлаб чиқарувчи фирманинг обрў-эътибори ҳисобланган ку
-
раш.
Натурал даромад – меҳнат ҳақи ҳисобига олинадиган ва 
уй хўжаликларининг ўз истеъмоллари учун ишлаб чиқарган 
маҳсулотлари.
Натурал ишлаб чиқариш – бунда меҳнат маҳсулотлари 
ишлаб чиқарувчининг ўз эҳтиёжларини қондириш, ички хў
-
жалик эҳтиёжлари учун мўлжалланади. Натурал хўжалик
-
нинг асосий белгилари қуйдагилардан иборатдир: 1) меҳнат 
тақсимоти етарлича ривожланмаган; 2) ишлаб чиқариш 
биқиқ характерга эга бўлиб, ишлаб чиқарувчиларнинг ўз 
эҳтиёжларини қондиришга бўйсиндирилган; 3) ишлаб 
чиқариш билан истеъмол ўзаро мос келиб, бевосита хўжа
-
лик ичида бир-бири билан боғланган; 4) меҳнат тор дои
-
рада ижтимоий характерга эга бўлган; 5) ишчи кучининг 
ҳаракатчанлиги чекланган.
Нафлилик – товарларнинг кишиларнинг бирон-бир 
истеъмолини қондириш лаёқати.
Негоциант – бошқа мамлакатлар билан йирик савдо иш
-
ларини бажарувчи тижоратчи; савдогар.
Неолиберализм – неоклассиканинг бир оқими, классик 
иқтисодий мактабни ва кейнсчиликни бирга қўллаш тара
-
фдори, бунда давлатнинг иқтисодиётга аралашмаслиги та
-
клиф этилади. Асосий вакиллари Л. фон Мизес (1881–1973), 
Ф. фон Хайек (1899–1992) бўлиб, бу оқим Австрия мактаби 
деб ҳам юритилади. Социалистик (императив) режалашти
-

---

269
ришга қатъий қарши, чунки бу режаланган тартибсизлик
-
ка олиб келади, меҳнат тақсимоти, хусусий мулк ва эркин 
алмашув цивилизациянинг мутлақ асоси деб саналади. Ф. 
Хайек 1974 йилда Нобель мукофоти совриндори бўлган. Бу 
оқим асосий эътиборни давлатнинг иқтисодиётга аралашу
-
вини энг кам даражага келтиришга, хусусий тадбиркорликни 
ривожлантиришга қаратиш лозимлигини уқтиради. Неоли
-
берализм ғоялари асосида «Ижтимоий йўналтирилган бо
-
зор иқтисодиёти» юзага келади, унинг асосчилари – немис 
олимлари В. Ребке (1899–1966), В. Ойкен (1891–1950), Л. 
Эрхард (1897–1977)лардир. Бу концепция ГФР ва Швеция
-
да яхши натижа берди, унинг асосий ғоялари мустақил Ўз
-
бекистон иқтисодиётида қўлланилмоқда. Ижтимоий йўнал
-
тирилган бозор иқтисодиётининг асосий қоидалари: эркин 
баҳоларнинг зарурлиги; эркин рақобат; талаб ва таклифнинг 
мувозанати; иқтисодиётнинг мувозанати; давлат бозор хў
-
жалигида шу шартларни кафолатлаши ва унинг ижтимоий 
йўналтирилган ривожини таъминлаши лозим. Неолибера
-
лизм нафақат маъмурий-буйруқбозлик тизимидан, балки ка
-
питализмнинг эркин рақобатларга асосланган давридан ҳам 
қатъиян фарқ қилади. Мустақил Ўзбекистонда ундан ижобий 
фойдаланилмоқда.