Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Нефть экспорт қилувчи мамлакатлар ташкилоти 
(ОПЕК) – 1960 йилда Боғдод конференциясида Венесуэла 
ташаббуси билан ташкил топди. Ташкилот Осиё, Африка ва 
Лотин Америкасининг 13 мамлакатини (Жазоир, Венесуэла, 
Габон, Индонезия, Эрон, Ироқ, Қатар, Қувайт, Ливия, Ниге
-
рия, Бирлашган Араб Амирликлари, Саудия Арабистони, Эк
-
вадор) бирлаштирди. Ташкилотнинг асосий мақсади: 1) аъзо 
мамлакатларнинг нефть сиёсатини мувофиқлаштириш ва 
бирхиллаштириш; 2) улар манфаатларини ҳимоя қилишнинг 
энг самарали индивидуал ва жамоавий воситаларини бел
-
гилаш; 3) нефть ишлаб чиқарувчи давлатлар манфаатла
-
рига доимий эътибор қаратиш. ОПЕК таркибига конфе
-
ренция ва қўмиталар, бошқарувчилар кенгаши, Бош котиб 

---

270
раҳбарлигидаги котибият ва иқтисодий комиссия киради. 
1970 йилларда ОПЕК жаҳон нефть бозорини тўлиқ назорат 
этиши маҳсулот баҳосини назорат қилиш имконини яратди. 
Бу ҳолат (1973 ва 1978 йилларда) нефть баҳосининг кескин 
ошиши оқибатида уни кўп истеъмол қиладиган мамлакат
-
ларда иқтисодий таназзулни келтириб чиқарди. Кейинчалик 
Ғарб мамлакатлари томонидан кўрилган изчил чора-тадбир
-
лар, жумладан, ёнилғини кам сарф этадиган, тежамкор тех
-
ника ва технологияларнинг янги авлодларининг яратилиши, 
Шимолий денгиздаги нефть конларининг ишга туширилиши, 
ОПЕКка кирмайдиган мамлакатларда нефть ишлаб чиқариш 
ҳажмининг ўсиши натижасида 1984 йилдаёқ ОПЕК жаҳон 
нефть ишлаб чиқаришининг ярминигина назорат қила олди, 
холос. Бу эса нефть нархининг сезиларли пасайишига олиб 
келди.
Нефть экспорт қилувчи Арабистон минтақаси дав-
латлари уюшмаси (ОАПЕК) –1968 йилда бой нефть 
заҳираларига эга бўлган ва уни экспорт қилувчи араб дав
-
латлари манфаатларини ҳимоя қилиш, аъзо давлатлар ўрта
-
сида нефть саноати соҳасида ҳамкорликни ривожлантириш 
мақсадида ташкил этилган. Ташкилотга Жазоир, Бахрайн, 
Ироқ, Қатар, Қувайт, Ливия, БАА, Саудия Арабистони, Су
-
рия, Тунис аъзо ҳисобланади. Штаб-квартираси Қувайтда 
жойлашган.
Низом (устав) 
– 
корхонани ташкил қилишнинг 
қонунийлигини тасдиқловчи, корхона характери ва фаоли
-
ят тури, қоидалари, аъзолар ўртасидаги муносабатлар ва 
ҳоказоларни ўз ичига олувчи расмий ҳужжат.