Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

 
1) Тошкент типидаги 
Тошкент, Хонобод, Хос, Тақачи, Янгийўл, 
Чиноз шеваларида охири ёпиқ бўғин 
т
бўлган икки бўғинли сўзларнинг ҳар 
икки бўғинида ҳам [
ɔ
] келади: 
бɔҳɔр, қɔпқɔқ, қɔзɔн
каби. 
х 
ва
 ҳ 
ундошлари 
ушбу шеваларда фарқланмайди. Шунингдек, қаратқич ва тушум 
келишикларининг ассимиляцияга учраши мавжуд: 
ɔшшъ
(ошни//ошнинг), 
туззъ
(тузни//тузнинг). Бу гуруҳ шеваларининг ўзига хос томонларидан 
бири ҳозирги замон давом феъли формаси-
вɔт
, ўтган замон феълининг 
биринчи шахс кўплик формаси -
дъмъз, -дувуз (ə
) тарзида келишидир.
2) Самарқанд-Бухоро типидаги
шеваларда сўзнинг биринчи 
бўғинидаги 
ɔ
ўрнида 
а 
унлиси келади. Бу типдаги шеваларда қаратқич ва 
тушум келишигининг қўшимчалари битта-
нъ
, ўрин-пайт ва жўналиш 
келишигининг қўшимчаси ҳам битта 
га//гə
, ҳозирги замон давом феъли 
формаси -
ɔп 
тарзида қўлланади 
3) 
Фарғона типидаги
шеваларда сўзнинг биринчи бўғинидаги 
а
ўрнида 
ɔ 
учрайди: 
ɔнар, бɔҳар. 
Қаратқич ва тушум келишиги битта 
қўшимча ( –нъ//-дъ//-тъ) билан ифодаланади.
2. Шайбоний-ўзбек ёки ж-ловчи диалекти
деб номланган иккинчи 
диалектга Самарқанд, Бухоро, Қашқадарё, Сурхондарё, Оҳангарон водийси, 
Шимолий Хоразм ва Фарғона водийсидаги ж-ловчи шевалари киритилган. 
Бу диалектга кирувчи ҳудудларнинг ўзбек шеваларида сўз бошидаги 
[й]

---

27 
ўрнида 
[дж]
нинг қўлланилиши ушбу диалектнинг асосий хусусиятларидан 
биридир.
Сўз охиридаги