Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

Клиник манзараси:
анкилоз ва иккиламчи остеоартроз касалликларининг 
клиник белгилари (таърифлангандек) деярли бир хил намоён бўлади. Бироқ, 
иккиламчи шакл бузилиши билан кечувчи остеоартроз 4 босқичига етиши учун 
кўп йиллар ўтиши талаб этилади, анкилозда эса нисбатан қисқа муддатда оғиз 
тўлиқ очилмайдиган ҳолатга келади. Рентген тасвирида– пастки жағ бўғим ўсиғи 
ва чакка суягининг бўғим чуқурчаси орасидаги бўғим тирқиши бутунлай 
йўқолган, шунингдек, бўғим ўсиғи йўғонлашиб, чакка суяги билан бирлашиб 
кетган бўлади. 
Ташхислаш:
анкилоз касаллигини шакл ўзгартирувчи остеоартроздан 
фарқлаш мақсадида уларнинг рентгенологик манзараси ўзаро таққослаб кўрикдан 
ўтказилади. 
 
Болалар ва ўсмирларда ЧПЖБ касалликларини
қиёсий ташхислаш жадвали 
Касаллик 
Шакли 
Касалликларни фарқлаш учун асосий мезонлар 
Касаллик 
Сабаби, 
Асосий клиник 
Асосий рентгенологик 
343 

---

аниқлан-
ганидаги 
бемор ёши 
бошланиши ва 
клиник кечиши 
белгилари 
белгилари 
Эмбрионал 
ривожла-
ниш билан 
боғлиқ туг-
ма нуқсон-
лар 
Чақалоқ-
лик даври-
да 
Туғилганда 
аниқланади 
Зарарланган томонда-
пастки жағ ўсмай қолган 
ва калта. Ҳамроҳ нуқ-
сонлар: оғиз тирқиши, 
қулоқ супраси, бўйин, 
қўл ва оёқларда куза-
тилади 
Бўғим ўсиғи калта бўғим 
бошчаси ривожланмаган 
ёки умуман йўқ, бўғим 
чуқурчаси ва бўғим дум-
боқчаси шаклланмаган 
Иккиламчи 
деформация
ловчи 
остеоартроз
8-
12 ёшда Остеоартрит, 
секин кечади 
(1-
2 йил даво-
мида) 
Шикастланган томонда 
пастки жағ ҳар томон-
лама ўсмай қолган, оғиз 
очилиши қийинлашган 
Бўғим тирқиши нотекис, 
торайган, бўғим бошчаси-
нинг шакли ўзгарган, кал-
талашиб, қалинлашган, бў-
ғим чуқурчаси ва дўмбоқ-
часи яссиланган 
Суякли 
анкилоз 
Ҳамма 
ёшда (кўп-
роқ 
2-3 
ёшда)
Остеоартрит 
оқибатида, нис-
батан секин ке-
чади, 1-2 йил 
давоми 
бўғим 
ўсиғи чакка суя-
ги билан бири-
киб кетади 
Шикастланган томонда 
пастки жағ ҳар томон-
лама ўсмай қолган. 
Пастки жағ ҳаракатсиз
Бўғим тирқиши бутунлай 
йўқолган. Бўғим ўсиғи 
чакка суяги билан бири-
киб, яхлит бўлиб қолган. 
Неоартроз
5-
15 ёшда Остеоартроз 
оқибати – асо-
сан бўғим бош-
часи синиб, сў-
рилиб 
(остео-
лиз) кетганидан 
сўнг, секинлик 
билан кечади 
Шикастланган томонда 
пастки жағ бир оз калта 
ва кичик бўлиши мум-
кин. Пастки жағ ҳара-
катлари эркин, айрим 
ҳолларда бироз чегара-
ланган
Бўғим ўсиғи калта, бошча-
си ясси, суяк структураси 
зич (склерозга учраган). 
Бўғим тирқиши кенг текис 
ЧПЖБ 
ўсмирлик 
даври дис-
функцияси 
(одатий 
чиқиш) 
10-
15 ёшда Бўғимнинг ўт-
кир (жароҳати-
дан сўнг) ёки 
сурункали (тиш 
қатори нуқсони 
ёки окклюзион 
ўзгаришлар 
сабабли) зўри-
қиши 
Оғиз очганда “қиртил-
лаш” ва жағнинг бўғим 
ҳаракатлари камайган 
томонга силжиши. Оғиз 
очганда, пайпаслаб кў-
риб, бўғим бошчасининг 
чуқурчасидан чиққан-
лиги дирилдоқ ва ол-
дида чуқурча пайдо бўл-
ганлиги аниқланади 
Оғиз очиқ ҳолатда бўғим 
бошчаси чуқурчадан чиқ-
қан ва бўғим дўмбоқчаси-
дан ташқарида жойлашган 
Сурункали 
артрит 
Кўпроқ 
12-
15 ёш 
Одатий чиқиш 
ёки тиш қатор-
лар нуқсонлари, 
чуқур (прикус) 
тишлам аста–се-
кин ривожлана-
ди, ҳуруж бер-
ганда аниқлана-
ди 
Бўғим соҳасида “қир-
тиллаш”, чайнов мушак-
лари дисфункцияси (оғ-
риқ, таранглик) нинг 
оғриқли 
дисфункция 
синдроми
Бўғим тирқишининг то-
райиб бориши, бўғим бош-
часининг субхондрал зона-
сида деструкция ўчоқлари 
Ўсмирларда 
шакл бузи-
лиши билан 
кечувчи 
остеоартроз 
15-
17 ёш 
Чайнов мушак-
ларининг 
дис-
функцияси таъ-
сири остида йил-
лар мобайнида 
Бўғимда ўқтин– ўқтин 
ўткир оғриқ туради, 
ҳаракатланиш чегарала-
нади, шовқин сезилади. 
оғриқли 
Дисфункция 
Бўғим тирқиши шакли 
бузилиб, нотекис торай-
ган, бўғим бошчасининг 
шакли ўзгарган, суяк 
зичлашган 
344 

---

кечади 
синдроми 
Иккиламчи (шакл бузилиши билан кечувчи) остеоартроз ва анкилоз 
касалликларини даволаш принциплари ТМА болалар стоматологияси 
кафедрасида ишлаб чиқилган. Иккиламчи остеоартроз, анкилоз касалликлари 
аниқланиши билан болалар диспансер назоратга олинишлари керак. Диспансер 
назоратида бўлган болада комплекс текширувлар ўтказилиб, юз-жағ тизимининг 
клиник–рентгенологик ўзгаришлари аниқланади. Ички аъзолар ва тизимлар 
ҳолати клиник–лабаратор текширувлар натижалари баҳоланади ва соматик 
ўзгаришлардан келиб чиққан ҳолда керакли мутахассислар (педиатр, 
эндокринолог, травматолог) нинг хулосалари йиғилади. Жамланган малумотлар 
асосида ташхис қўйилиб, даволаш режаси тузилади. Мазкур режа уч босқичда 
бажариладиган вазифаларни ўз ичига олади.