Оғиз бўшлиғи аъзолари ва юз-жағ соҳалари тўқималарини

4- 
даражали
совуқ олганда нафақат юмшоқ тўқималар, баъзан суяк ҳам 
зарарланади. 
Шикоятлар:
юқорида айтиб ўтилган 3 - даражадаги сингари бўла-
ди. 
Клиник манзараси:
ўлик тўқима атрофида кўзга ташланувчи шиш пайдо 
бўлиб, “жонсиз” тўқималар қора қўтир билан қопланади. Қўтир аста-секин ажра-
лади. Беморнинг аҳволи ниҳоятда оғир бўлиб, унда токсинлар билан заҳарланиш 
белгилари намоён бўлади. Орадан 5-7 кун ўтгач, 3 ёки 4– даражадаги совуқ 
олиши аниқланади. 4 - даражада музлаш оқибатида юзнинг анатомик катта бир 
қисми, одатда, бурун, қулоқлар, лунж, ёноқ соҳаси, юмшоқ тўқималар узилиб ту-
шади. 
Совуқ олганда ёрдам кўрсатиш.
Беморга ўз вақтида (реактив даврдан ол-
дин) ва тўғри ёрдам кўрсатилса, тўқималарда содир бўладиган салбий ўзгари-
307 

---

шларнинг олдини олиш мумкин. Тўқималардаги қон айланиши қанчалик тез 
тикланса ва гипотермия даври қисқа бўлса, асоратлар шунча кам бўлади. Совуқ 
олган соҳани кафт билан ёки юмшоқ фланель, жун мато билан ўраб оқарган тери-
га ранг кириб, исигунча уқаланади. 
Шундан сўнг тери спирт ёки йоднинг спиртли эритмаси билан артилади 
ҳамда унга вазелин ёки мой суртилади ва иситувчи боғлам қўйилади. Совуқ 
олганларнинг барчасига қоқшолга қарши зардоб юборилади. 
Қор билан ишқалаш 
тавсия этилмайди,
чунки бунда тўқима янада совийди ва жароҳат кучаяди. Қор 
заррачалари терини тирнаб, жароҳатлайди, тўқимага инфекция тушиши учун 
қулай имконият яратади. 
Агарда совуқ олган соҳада пуфакчалар ҳосил бўлса, уларни ёрмаган 
маъқул. Ичидаги суюқлик йирингласа, врач томонидан очиб бўшатилади. Ярага 
антибиотикли малҳамлар билан боғлам қўйилади. 3– даражали музлаш белгилари 
намоён бўлса, жароҳат юзасига 5% ли йод эритмасини суртиб, малҳамлар билан 
боғлам қўйилади, вақти-вақти билан антисептиклар воситасида ювиб турилади. 
Қўтир ажралганидан сўнг, ярада грануляцияли тўқима ҳосил бўлиб, четларидан 
эпителиал ҳужайралар ўсиб киргунга қадар малҳамли боғламлар қўйилади, кейин 
очиқ ҳолда даволаш чоралари кўрилади. 4-даражали совуқ олиш оқибатида ҳосил 
бўлган нуқсонлар реконструктив тиклов операциялари ёрдамида бартараф этила-
ди. Бир марта совуқ олган тўқиманинг совуқка чидамлилик ҳусусияти сезиларли 
даражада пасаяди. Қайтадан ҳатто, қисқа вақт таъсир этган нисбатан паст бўлган 
ҳарорат ҳам тўқиманинг жиддий жароҳатланишига олиб келади.