Одилхон қори Юнусхон ўғли ҚЎшничилик ҳАҚлари ва одоблари

Мўминлар ўзаро дўстона муносабатларида, 
бир-бирларига меҳрибонликларида ва ўзаро 
ҳамдардликларида бамисоли ягона жасад 
кабидирлар. Агар мазкур жасаднинг бирор 
аъзоси оғриса, бошқа аъзолар ҳам иситма ҳамда 
бедорлик билан унга ёрдамга шошиладилар” 
(Бухорий, Муслим ва бошқалар ривояти)
. Айюб 
Сахтиёний айтадилар: “Менга аҳли суннадан бўлган 
бир мўмин кишининг вафот этгани ҳақида хабар 
келса, худди аъзоларимдан бирини йўқотгандек 
бўламан”... Қадимги араблар чиройли қўшничилик 

---

94
муносабатларига Абу Дуоднинг қўшнисини ўрнак 
қилиб келтирардилар. Абу Дуоднинг қўшниси 
Каъб ибн Мома исмли киши бўлиб, қачонки, бирор 
киши унинг хонадонига қўшни бўлиб тушса, у 
чиройли қўшничиликнинг юксак намунасини 
кўрсатарди. Мабодо қўшниси ўлиб қолса, унинг 
яқинларига хун-товон тўларди. Агар қўшнисининг 
чорвалари, қўй-қўзилари нобуд бўлса, ўрнига-ўрин 
бошқаларини олиб берарди. Бир куни бу кишига 
Абу Дуод исмли шоир қўшни бўлиб келди. Каъб унга 
юқоридагидек гўзал муомала қила бошлади. Абу 
Дуод ўз қўшнисининг бундай олижаноб хислатини 
бошқаларга сўзлаб бергач, унинг довруғи ҳар 
томонга ёйилиб кетди. Натижада халқ ичида “Абу 
Дуоднинг қўшнисидек бир қўшни” деган мақол пайдо 
бўлди ва бу сўз олийжаноб қўшниларга нисбатан 
қўлланиладиган зарбулмасалга айланди.
15. Қўшнининг чақириғини қабул қилмаслик 
ёки бепарволик туфайли қўшни меҳмонга 
чақирганда бормаслик. Баъзи кишилар 
қўшнилари бир неча бор меҳмонга таклиф қилса 
ҳам қабул қилмай туриб олишади. Ишлари кўплиги, 
вақтлари зиқлиги каби турли-туман сабабларни 
важ қилиб, ҳар сафар қўшнининг таклифини 
ерда қолдирадилар. Бундай ҳолатларда зиёфат 
таклифини қабул қилишнинг ҳеч иложи бўлмаса, 
лоақал чиройли узр сўрай билиш лозим. Агар бу 
фойда бермаса, таклифни қабул қилган яхши. Акс 
ҳолда қўшни турли васвасаларга берилиб, нотўғри 
гумонга бориб қолиши мумкин. Шунингдек, бошқа 
бир тоифа кишилар қўшнидан тўй, йиғин ва ҳоказо 
каби шодиёналарга таклифнома олгандан сўнг 
унда белгиланган муддатга бепарво бўлиб, ўтказиб 

---

95
юборадилар. Бу ҳам қўни-қўшнилар ўртасида 
гина-кудурат пайдо бўлишига сабаб бўладиган 
хунук ишлардан бўлиб, иложи борича бу ҳолатга 
тушмасликка ҳаракат қилмоқ, балки қўшнининг 
уйида бўладиган тўй-ҳашамларда биринчилардан 
бўлиб хизматда бўлиш, меҳмонларни кутиб олиш ва 
ҳоказо ишларда фаол бўлмоқ мақсадга мувофиқдир.