Одилхон қори Юнусхон ўғли ҚЎшничилик ҳАҚлари ва одоблари

СЎНГСЎЗ ЎРНИДА
Қўшничилик ҳақлари ва одоблари баёнидаги 
ушбу илмий-адабий саёҳатимиз ниҳоясида қўшни 
ҳаққининг нечоғли улуғлиги ва унинг ҳурматини 
юксакларга қадар кўтарган динимиз Исломнинг 
нақадар буюклиги яна бир карра намоён бўлади. 
Шунингдек, қўшнилар ҳаққу ҳурматини поймол 
этиб, улар билан ёмон муомалада бўлиш жамият 
аъзолари ўртасига тафриқа ва низо солувчи энг 
бирламчи нарсалардан эканлиги маълум бўлади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, қўшничилик 
муносабатининг қўшнилар орасида ўзаро меҳр-
оқибат ва эзгулик муҳитини шакллантирадиган 
даражада тикланиши жамият тараққиётининг 
ёрқин намунаси ҳисобланади. Модомики, ҳамма 
бир-бирига қўшни экан, уларнинг ўзаро аҳиллиги 
жамиятнинг аҳиллиги демакдир. Ушбу алоқанинг 
ислоҳ этилиши билан адлия маҳкамаларидаги асли-
таги қўшни ҳаққига риоясизликдан келиб чиққан 
турли-туман шикоят, даъво ва ҳоказолардан иборат 
кўплаб аризалар, жиноий ишлар ҳам ўз-ўзидан 
тугатилиб, ечим ва барҳам топиб кетган бўларди.
Баҳсимиз давомида “қўшни” ва “қўшничилик” 
сўзларининг нақадар кенг қамровли эканини 
билиб олдик. Бундай қаралса, шаҳардаги барча 
одамларни бир-бирига қўшни дейиш мумкин: 
уйлар уйларга, дўконлар дўконларга, ишчилар 

---

106
ишчиларга, талабалар талабаларга, ҳамкасблар 
ҳамкасбларга, йўловчилар йўловчиларга, 
маҳаллалар маҳаллаларга, шаҳарлар шаҳарларга, 
давлатлар давлатларга қўшни ва ҳоказо. Бир 
қараганда ҳаётимиз қўшничиликдан ташкил 
топганга ўхшайди. Шундай экан, ҳамма ўз 
атрофидаги “қўшнилари” билан рисоладагидек 
муносабатда бўлса, ўз-ўзидан ҳаммаёқда тотувлик 
ва осойишталик ҳукм суради, иншоаллоҳ... 
Шу билан мавзу бўйича китобхон эътиборига 
ҳавола қилмоқчи бўлган сўзларимиз ниҳоясига 
етди. Рисоламиз низолашган қўшнилар орасини 
ислоҳ этишга хизмат қилса, бундан ўзимизни 
беҳад бахтиёр ҳис қилган бўлардик. Муҳтарам 
ўқувчиларимизга ўз ташаккурларимизни изҳор 
этган ҳолда кейинги суҳбатларимизга қадар 
хайрлашиб қоламиз. 
Камоли эҳтиром билан