(po'stloqning 75% ) va to'rsim on zo n a (po'stloqning 10%), lar.
Bez kapsulasi
ostida m ayda hujayralar bo lib ular regenratsiya m anbai bo'lib hisoblanadi
(.loj-rasm ).
■
‘тр*
35
m
m
$
S ’
'-Ж
1 --
jm
-4
» •
" » > t
IT
. -
- ' y * o .
. i
^ ц р -
163-rasm. B uyrak usti bezining tuzilishi.
(B.V. A leshin).
A ,B -A drenokortikotsitlarda lipidlarni to planishi.
V -Tasm asim on zona adrenokortikotropotsitlar (yog'lari yo'qotil-
gandan so ng)
J
M
1. K apsula
2.K optoksim on zona
3.Tasm asim on zona
4. To r zona
5.M ag’iz m odda xrom m afin hujayralari
6.A drenokortikotropotsitlarda lipid toipchilari.
7.K apillyarlar
8.Endoteliy
.
9. A drenokortikotsitlar orasidagi STBT
lO .Spongiotsitlar
K optoksim on zona hujayralari m ayda, lipid kiritm alariga boy bo'ladi Bu
hujayralar m m eralokartikoidlar (aldosteron) ishlaydi. Bu gorm on elektrolitlar
gom costazm i saqlaydi. K optoksim on va tasm asim on
zonalar orasida oraliq -
sudanofob qavati bo lib, bu qavat hujayralari tasm asim on va to'r zonalar uchun
regeneratsiya m anbai bo'lib hisoblanadi.
f n m J 0. rSlm0n, Z? na h.Uj ayralan yirik (2°m k m ). sitoplazm asida lipid
tom chilari ju d a ко
p.
M itoxondriyalar kristallari naysim on, (vezikulyar
kristalar), ularda silliq cndoplazm atik to'r
yaxshi rivoj topgan Bu zona
270
hujayralari
to'q
va
oqish
guruhlarga
bo'linadi.
Tasm asim on
zona
glyukokartikoid gorm onlar (kortizon, kortizol va sh.k.) ishlaydi, ular
uglevodlar, yog’lar va lipidlar m etabolizm iga ta'sir etadi. G lyukokortikoidlar
ko’payib kelganda lim fotsitlar, eozinofillar kam ayib
ketadi, yalig’lanishni
kam aytiradi.
T o rsim o n
zona hujayralari m ayda, dum oloq, ularning tasm alari to r hosil
qilib yotadi. Bu zonada erkaklarda testestcronga o'xshash androgen steroid
gorm onlar, ayollarda jinsiy gorm onlar estrogen, progesteron gorm onlari
ishlanadi. A yollarda bu zonada o'sm a
taraqqiy etsa, erkaklam ing ikkilamchi
jin siy belgilari - soqol, m o'ylovlar paydo bo'ladi.
B uyrak usti bezlarining m ag'iz moddasi. M ag'iz m odda (m edulla)
po'stloq
m oddadan yupqa STBT bilan ajralib turadi. M ag'iz m odda
hujayralari (xrom offinotsitlar, m iya endokrinotsitlari) dum aloq,
ular orasida
kapilyar tom irlar - sinusoidlar yaxshi rivojlangan hujayralari ikki xil - och
endokrinotsitlar va to'q endokrinotsitlarga bo'linadi. O qish
hujayralari
adrenalin,
to'q
hujayralar
noradrcnalin
ishlaydilar.
Hujayralarning
siloplazm alari sekretor donachalariga ju d a boy bo'ladi.
B uyrak usti bczi po'stloq m oddasi faoliyatini gipofizar AKTG gorm oni,
renin va epifiz gorm onlari boshqaradi.
B uyrak usti bezlari taraqqiyoti, yoshga ko'ra o'zgarishi va regeneratsiyasi.
H om iladorlikni 5-xaftasida selom ik epiteliy qalinlashuvidan po'stloq
m odda hosil bo'ladi (uning hujayralari atsidofil bo'yaladi). Avval intcrrenal
tanacha va key in buyrak usti bezi po'stloq moddasi shakllanadi (164-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: