O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Rangli eritmalar va ularga xos svetofiltrlar

Eritma rangi	max, nm	Svetofiltr rangi
Sariq – yashil	400-450	Qizil binafsha
Sariq	450-480	Zangori
Sariq – yashil	480-490	Yashil zangori
Qizil	490-500	Zangori yashil
Qizil - binafsha	500-560	Yashil
Binafsha	560-575	Sariq yashil
Zangori	575-590	Sariq
Yashil - zangori	590-625	Binafsha
Zangori – yashil	625-700	Qizil

Tajribalar sharoitida eritmaning nur yutish to‘lqin uzunligi maksimumi _maxishlatilayotgan fotoelementning sezgirlik maksimumiga to‘g‘ri kelmasa, u holda svetofiltr tajriba yo‘li bilan tanlanadi. Buning uchun har gal svetofiltr bilan eritmaning optik ko‘rsatkichi o‘lchanadi. Berilgan rangli eritmaning qaysi svetofiltrdagi optik ko‘rsatkich qiymati eng yuqori bo‘lsa, shu svetofiltr fotometriya usulida aniqlash uchun to‘g‘ri keladi.


KFK-2 qurilmasida ishlash qoidalari
I.Qurilmani ishga tayyorlash

1. 
   Kerakli svetofiltrni o‘rnatish.1-tutqich.
   
2. 
   3-tutqich (fotoelement sezgirligi) 1,2,3 raqamlariga o‘rnatilganda eritma rangiga qarab 315-540 nm to‘lqin uzunligidaishlashuchun qora rangga moslanadi, 590-980 nm to‘lqin uzunligida o‘lchanadigan eritmalar uchun qizil rangga moslanadi.
   
3. 
   Mikroampermetr o‘chganligini bilish uchun 5-6 chi tutqichlar to‘xtaguncha chapga buralgan bo‘lishi lozim.
   
4. 
   Qurilma yoqiladi (tarmoqqa ulanadi,orqa devorning pastki chap burchagidagi tumbler yoqiladi). Bunda cho‘g‘lanma lampa yonadi.
   
5. 
   Qurilma 15-20 daqiqa davomida qizdirilishi lozim.
   

II. Eritma optik zichligini o‘lchash.

1. 
   Solishtiruvchi eritma solingan kyuvetani tahlil bajaruvchidan uzoqdagi kyuveta joylashtiruvchi joyga joylanadi.Tekshiriluvchi eritma solingan kyuvetani esa tahlil bajaruvchi o‘ziga yaqin joyga joylaydi.
   
2. 
   Erituvchi solingan kyuvetani 2- tutqichni chapga burish orqali nur oqimiga to‘g‘rilanadi.
   
3. 
   Kyuveta bo‘lmasi qopqog‘i yopiladi.
   
4. 
   Mikroampermetr strelkasi 5-tutqich yordamida pastki shkala bo‘yicha 0 ga keltiriladi. Zarurat tug‘ilgan hollarda 6-tutqichdan foydalaniladi.
   
5. 
   2- tutqichni oxirigacha o‘ngga burish orqali nur oqimidan solishtiruvchi eritma solingan kyuvetani tekshiriluvchi eritma solingan kyuvetaga almashtiriladi.
   
6. 
   Mikroampermetrning pastki shkalasi bo‘yicha o‘lchangan Optik zichlik kattaligini yozib olinadi.
   
7. 
   Mikroampermetr o‘chiriladi.(5-6 chi tutqichlar chapga buraladi)
   

Eslatma. Agar mikroampermetr strelkasini 0 ga keltirishni iloji bo‘lmasa fotoelement sezgirligini oshirish lozim. Buning uchun:
a) Mikroampermetr o‘chiriladi (5-6 chi tutqichlar oxirigacha chapga buraladi)
b) Fotoelement sezgirligini o‘zgartirish tutqichi (3 )ni mos rangdagi 2 raqamiga o‘zgartiriladi.
v) mikroampermetr strelkasi pastki shkala bo‘yicha 0 ga keltiriladi.(ya’ni 4- bo‘limdagi ish takrorlanadi.)
Agar shu holatda ham mikroampermetr strelkasi 0 ga kelmasa fotoelement sezgirligi yana bir bor ko‘tariladi. Ya’ni a,b,v punktlardagi ishlar takrorlanadi, biroq bu safar 3- tutqich mos rangdagi 3 raqamiga to‘g‘rilanadi.