O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

= A_M+ A_{N +} A_r + A_Q = _m S_m . l_m + _N. S_N . l_N + _r. S_r.l_r +
_Q. S_Q . l_Q ni tashkil etadi.
Har qanday modda elektromagnit nurlarini o‘ziga yutadi va o‘zidan tarqatadi. To‘lqin uzunligi 400 – 700 nm oralig‘ida o‘ziga nur yuta oladigan moddalar ranglidir. Moddalarni nur yutish xususiyati va ko‘rsatkichi hamda nurning tarqalishi moddaning tabiatiga konsentratsiyasiga va nurni qanday qalinlikdan o‘tayotganligiga bog‘liqdir. Shuxususiyatlarivanuryutishiasosidamoddanisifatvamiqdorinianiqlashamalgaoshiriladi. Buusuldorivositasitarkibidagiasosiymoddanianiqlashdakengqo‘llanibkelinmoqda.
Amaliy mashg‘ulotni aniq amalga oshirishda talaba oldiga qo‘yilgan vazifalarni bajarishida eritmalarni nur yutishdagi asosiy usullarni bilish bilan bir qatorda shu mavzuga taalluqli bo‘lgan fanlardagi bilimlarni ham o‘zlashtirishi kerak.
Fizika: Optika. Optik usullar yordamida izlanishlar olib borish FEK va SF uskunalarini ishlash prinsiplari.
Organika: Organik birikmalarni nur yutish xususiyatlari.
Farmatsevtik kimyo: Dori shakllari tarkibidagi dori vositalarini nur yutish xususiyatiga asoslanib tahlilini olib borish.
Fotometrik tahlilda ishlatiladigan fotoelektrokolorimetr va ularning tuzilishi

1-rasm. Fotoelektrokolorimetr – KFK-2

KFK-2 Fotoelektrokolorimetr qurilmasi

Konsentratsion fotoelektrik kolorimetr KFK-2 qurilmasi moddalarning miqdorini ularning rangli eritmalarida 315-980 nm to‘lqin uzunligi diapazonida optik zichligi yoki nur o‘tkazish koeffitsienti bo‘yicha aniqlashga mo‘ljallangan.

KFK-2 qurilmasi nur manbai, svetofiltr, optika, kyuveta bo‘linmasi, fotometrik qurilma va qayd qiluvchi moslama joylashgan optik blokdan (qurilmaning old qismi) va kuchlanish stabilizatori va quvvat transformatori joylashgan quvvatlantirish bloki (orqa qismi) dan iborat.
Kolorimetrdagi Nur manbai galogen lampadir. Nurlanishni qabul qilish (fotopriyomnik) vazifasini 315-540 nm to‘lqin diapazonida ishlash uchun fotoelement F-26 va maxsus 590-980 nm to‘lqin diapazonida ishlash uchun esa fotodiod FD-24K bajaradi.
Lampaning nur oqimi maxsus qurilmalar yordamida kondersirlanadi, kuchaytiriladi va svetofiltr xamda kyuvetadagi rangli eritma orqali o‘tib nurlanishni qabul qiluvchi moslamaga tushadi. Bunda yorug‘lik nurlanishi elektr signallariga aylantiriladi va o‘lchash asbobiga yetkazib beriladi.Mikroampermetrning ko‘rsatkichi tekshiriluvchi eritmadan o‘tgan nur oqimiga proporsionaldir.



2-rasm.FEK-M fotokolorimetr chizmasi:-1-lampa; 2-svetofiltrlar; 3-linzalar; 4-diafragmalar; 5-kyuvetalar; 6-fotoelementlar; 7-galvanometr; 8,9 - reostatlar