O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Download 13,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet204/243
Sana07.07.2021
Hajmi13,57 Mb.
#112049
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   243
Bog'liq
Normal fiziologiya (O.Alyaviya va b.) (1)

Terning miqdori, tarkibivaxossalcri.
  T e rd a  aksari 0 ,7 -2  %  qattiq modda bor; 
shundan 0,4-1  %  anorganik  va 0,3!  °/»  o rg an ik  birikmalardir.  Terda m ochevina 
(konsentratsiyasi 0,03-0,05 %  ga teng),  siy d ik  kislotasi, ammiak, gippur kislotasi, 
indikan boMadi. Bulardan tashqari, terdaazotsiz organik birikmalarham bor. Masaian, 
qandli diabet boMgan bemorlarda ter bilan glukoza ham chiqadi.
Terning  reaksiyasi  salgina  ishqoriy;  badanda  ter  parchalanadi  va  undagi
321
www.ziyouz.com kutubxonasi


yogMardan uchuvchan y o g 4  kislotilari hosil boMadi, shu sababli ter nordon b o'lib 
qoladi.  Terda  qattiq  m o d d a la r  siydikdagiga  tiisbatan  kam;  terning  solishtirma 
og'irligi  1,005-1,010, siy d ik n ik i esiodatda 1,012-1,020 ga teng.
Harorat qulay b o ‘lgan sharoitda sutkasiga o ‘rta hisob bilan 500 
mi
 ter chiqib 
turadi. Shuncha te r bilan  2  g   gacha osh tuzi va  1  g  gacha azot chiqib ketadi.  Ter 
to ‘xtovsizchiqib turadi, lek in  badanga chiqishi bilan bug‘lanib ketadi.
Ter va siydik tarkibi farq qilishiga qaramay, ba’zi kasalliklar sababli buyrakdan 
siydik chiqishi  kam ayganda te r  bezlari buyrak funksiyasini bir qadar o ‘tay oladi. 
Bunday hollarda ter bezlari odatdagidan ikki-uch xissa ko‘proq ter chiqaradi, bundan 
tashqari, tem ing tarkibi ham  o ‘zgaradi -  unda mochevina ko‘payadi.
Turli sharoitda  ter  ajralishi.
  Badanning biror jo y id a yoki  butun badanda ter 
ajralishini kuzatmoq uchun o d a td a  ter bezlari sekretsiyasini kuchaytirishga harakat 
qilinadi.
Odamlarda ter ajralishini V .L . Minoming yod-kraxmal usulida tekshiriladi. Bu 
usulda teriga yodning spirtli eritm asi surtiladi. Spirt bugManib ketgach quruq, ozgina 
moy surtilgan teriga kraxmal sepiladi. Kraxmal quruq ekan, yod unga ta’sir etmaydi, 
biroq badan terlay boshlashi  b ilan kraxmal ter bilan h o ‘llanib, yod ta’sirida ko‘k 
tusgakiradi.
Ter ajralishini tekshirish uchun  terming elektr qarshiligini aniqlash usuli ham 
qoilaniladi. Bu usul shunga asoslanganki, badan terlayotgan vaqtda terming elektr 
qarshiligi kamayadi va badan te r bilan qancha tez ho‘! bo* Isa, terming elektr qarshiligi 
o'shancha ko‘p kamayadi.
Tashqi  m uhit  h aro ra ti  y u q o ri  bo‘lgan  sharoitda  ter  ajralishi  kuchayadi. 
Tekshiriluvchi  kishi  havo  harorati  50-60° bo‘lgan  maxsus  kamerada  1,5  soat 
turganda 2,5  I  ter ajralgan.  G a v d a haroratini oshiruvchi  boshqa omillar ta’sirida 
ham ter ajralishi kuchayadi, m asalanjadaljism oniy ish vaqtida moddalar almashinuvi 
kuchayganidan,  issiqlik k o ‘p h o sil boiadi.  Organizmga ko‘p miqdorda auyuqlik 
kirgandan keyin ham te r k o ‘p ajraladi. Ayniqsa issiq ichimliklar ichilgandan so‘ng 
ter ko‘p  chiqadi.  O rganizm da  suv  kamayganda,  masalan,  ich  ketganda ter  kam 
chiqadi.  Organizm dagi  suv  m uvozanatini  boshqarib  turishda  ter  bezlarining 
qatnashuvini shu om illar isbot etadi.
Ko‘pincha ruhiy q o ‘zg‘alish, eniotsional holatlar-jahl chiqish, qo‘rquv, og‘riqda 
badandan  ter  chiqadi.  «Q o ‘rqqanidan  sovuq  ter  bosdi»  degan  ibora  shu  bilan 
tushuntiriladi  (sovuq  te r  deyilishiga  sabab  shuki,  te r  chiqishi  bilan  bir  vaqtda 
tomirlar torayadi,  natijada  teri  qonni  kam  olib  soviydi).  Bosh  miya  katta  yarim 
shariaripo‘stlog‘i ter ajratilishiga ta ’sir ko‘rsataolishi shundan ko‘rinib turibdi.
Ter bezlarining innervatsiyasi  va shu bezlar faoliyatining boshqarilishi.
  Ter 
bezlarining sekretor nervlari sim patik nervlardir.
Badanning har bir qismidagi  te r  bezlari orqa miyaning muayyan segmentidan 
inncrvatsiya  oladi.  O dam da ter  bezlarini  innervatsiyalovchi  orqa  miya simpatik 
yadrolam ingjoylashishi orqa m iyaning turli qismlai i jarohatlanganda o ‘rganilgan. 
Bosh, bo‘yindagi va k o ‘krak qafasining yuqori qismidagi ter bezlarining sekretor 
nervlariningyadrolari orqa m iyaning cxirgi bo‘yin segment! bilan 6-ko‘krak segmenti
322
www.ziyouz.com kutubxonasi


X I I I  
S E N S O R   T IZ IM

Download 13,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   243




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish