O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

G ering - B reyyer re fle b i.
N afas m arkazining doim iy ishlashi va nafas 
davrlarining ritm ik alm ashinib turishi uchun adashgan n ervning afferent 
tolalaridan kelib turuvchi im pulslar katta ah am iyatga ega.
7 2 - r a s m
. N a f a s o l i s h ( i n s p i r a t s i y a ) v a q t i d a o ' p k a t o ' q i m a s i c h o ' z i l g a n d a
n . v a g u s - n i n g p e r i f e r i k u c h i d a g i h a r a k a t t o k l a r i ( E d r i a n d a n ) .
Yuqoridan pastga: I-adashgan nervdagi impulslar: 2-nafas yozuvi
(inspiratsiya - vuqoriga, ekspiratsiya - pastga): 3-vaqt helgisi.
N afas o lish va c h iq a rish n in g ch u q u rlig i k o ‘p jih a td a n sh u la rg a
b o g 'liq . 1868 yilda G ering va B reyyerlar o ‘pkaning hajm i o 'z g a rg a n d a 
kuchli va d oim iy nafas reflekslari kelib chiqishini aniqlagan. 0 ‘pka 
hajm ining o ‘zgarishi uchta reflektor effektni keltirib chiqaradi: 1. N afas 
olganda o 'p k a n in g c h o ‘zilishi inspiratsiyani to ‘xtatib q o 'y ish i m um kin 
(in sp ira to r to rm o zlo vc h i refleks). 2.
N afas c h iq a rg a n d a o ‘p k an in g
ch o ‘zilishi nafas chiqarish davrini uzaytirib, keyingi nafas olish davri 
boshlanishini sekinlashtiradi 
(ekspirator yen gillash tiravch i refleks).
3 . 
O 'p k a n in g kuchli darajada c h o 'z ilish i qisqa vaqtda (0,1 -0,5 s) inspirator 
m uskullarini kuchli q o 'z g 'a ta d i va x o 'rsin ish kelib chiqadi (X E D
ning
p a ra d o k sa l effekti).
N afas m ark azi fao liy ati o 'p k a h ajm in in g o 'z g a ris h i bilan u zviy 
b o g 'lan g an . G ering B reyyer refleksi nafas m arkazi bilan nafas a ’zolari 
orasidagi hajm q aytar b o g 'lan ish n i ta ’m inlaydi.
324

---

Gering va Breyyer refleksi nafas chuqurligi va m iqdorini nazorat qiladi.
K atta y o sh li od am d a tinch tu rg an d a G erin g va B rey y er refleksi 
u n c h a lik a h a m iy a tg a eg a em as. A g a r a d a sh g a n n e rv la r v a q tin c h a
m ahalliy anestetik lar bilan blokada qilib q o 'y ilsa , nafas chastotasi va 
c h u q u rlig ig a s e z ila r li t a ’s ir e tm a y d i. G e rin g va B re y y e r re fle k s i 
chaqaloqlarda yaxshi rivojlangan.