O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

G ipoksiya.
K islorod y etish m a slig i, to 'q im a la m in g k islorod bilan 
yetarlicha ta ’m inlanm asligi yoki ularning to 'q im a la rd a o 'zlash tirilish i 
buzilishi n atijasida kelib chiqadigan holat.
A lveolyar havodan qonga yetarlicha k islorod o 'tm a slig i g ipoksem ik 
g ip o k s i y a g a s a b a b b o 'l a d i . B u o r g a n iz m n in g k is l o r o d b ila n
ta ’m inlanishida ishtirok etuvchi a ’zo va tizim lar kasalliklarida, organizm
har xil m oddalardan zaharlanganda kuzatiladi. G ipoksiya tez-tez uchrab 
turadi va turli patologik ja ra y o n la m in g asosi hisoblanadi.
Q isqa vaqtli gipoksiya organizm da patologik holatlar kuzatilm aganda 
ham u ch ra y d i. Y a’ni k islo ro d n in g ta sh ilish i v a to 'q im a la rg a o 'tis h i 
buzilganda, organizm ning k islorodga ehtiyoji b irdaniga kuchayganda, 
o g 'ir jism o n iy ish v aqtida, kuchli jism o n iy m ashq v aq tid a ham bunday 
holat kuzatilishi m um kin. G ipoksiya paydo b o'lishi sharoiti va xarakteriga 
qarab turlicha b o 'lad i:
1. G ipoksem ik g ipoksiya
- qonning k islorodga to 'y in m a slig i, nafas 
olishning buzilishi, nafas oladigan havoda kislorod parsial bosim ining 
pasayishi natijasida kelib chiqadi, balandlikka k o 'tarilg an d a, inert gazlar 
b ila n n a fa s o lg a n d a , o 'p k a b ila n qon o ra s id a g a z la r a lm a s h in u v i 
b u z ilg a n d a , n afa s m u sk u lla rin in g z a iflig i, n afa s m a rk a z i fao liy ati 
pasayganda, pnevm atoraksda, yurak-qon-tom ir kasalliklarida kuzatiladi.
2. A n em ik g ip o k s iy a
- q o n n in g k is lo r o d b ir ik ti r is h x o s s a s i 
susayganda k uzatiladi. Q onning kislorod sig 'im i pasayadi. G em oglobin 
m iqdori kam ayganda, k o 'p qon y o 'q o tg an d a , qon k asalliklarida is gazi 
bilan zaharlanganda, m etagem oglobin hosil bo'lg an d a (o g 'ir metall tuzlari 
bilan zaharlanganda) ham anem ik g ipoksiya kelib chiqadi.