O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Qon ivish iga qarsh i mexanizmlar.
Q onda fa q a tg in a qon ivishini 
chaqiruvchi faktorlargina bo 'lm asd an , yana gem okoagulyatsiyaga qarshi 
a n tik o a g u ly a n t
d eb a ta lu v c h i m o d d a la r ham m a v ju d d ir. B u n d a y
m o d d a la r n in g a y r im la r i q o n d a d o im b o 'l a d i l a r , u la r b ir la m c h i 
antik o ag u ly an tlar deb ataladi. Q on ivishi va fibrinoliz ja ra y o n id a hosil 
b o iu v c h i m oddalar ikkilam chi antikoagulyantlar deb nom olgan.
B irla m c h i a n tik o a g u ly a n tla r n i
u c h ta a s o s iy g u r u h g a b o 'lis h
m um kin: 1 .A ntitro m b o p lastin lar-tro m b o lastin v a protro m b in azalarg a 
qarshi m oddalar;
2. A ntitrom binlar-trom binni biriktirib oluvchi m oddalar;
3. Fibrinogendan fibrin hosil b o 'lish ig a qarshi m oddalar.
B irlam ch i a n tik o a g u ly a n tla rn in g k am ay ib k etish i tro m b o z hosil
b o 'lish i va D V S-sindrom kelib chiqishiga sabab b o 'lish i m um kin.
I k k ila m c h i a n t ik o a g u ly a n tla r g a qo n iv is h id a is h tiro k e tg a n , 
« ishlatilgan» faktorlar, fibrinogen va fibrinlarning yem irilish m ahsullari 
kiradi. Ikkilam chi antik o ag u ly an tlar tom irlarda qon ivishini va trom bin 
tarqalib ketishini chegaralaydi.
A so siy tabiiy a n tik o a g u ly a n tla r
Birlamchi
A n t i t r o m b i n 1 1 1
r , g l o b u l i n . J i g a r d a s i n t e z l a n a d i . T r o m b i n X a ,
I X a , X l a , X l l a f a k t o r l a r i g a , k a l l i k r e i n l a r g a
k u c h a y i b b o r u v c h i v a p l a z m a n , t r i p s i n l a r g a
k u c h s i z t a ’ s i r q i l u v c h i i n g i b i t o r d i r .
G e p a r i n n i n g p l a z m a d a g i f a k t o r i
G e p a r i n
S u l f a t l a n g a n p o l i s a x a r i d . A n t i r o m b i n
I I I a k t i v l i g i n i k e s k i n o r t t i r a d i . T r o m b o g e n o q s i l
v a g a r m o n l a r b i l a n k o a g u l y a t s i y a g a q a r s h i v a
f i b r i n o l i t i k t a ' s i r k o ' r s a t u v c h i k o m p l e k s h o s i l
q i l a d i
6 2 - a n t i p l a z m i n
O q s i l . P l a z m i n , t r i p s i n , x i m o t r i p s i n , k a l l i k r e i n ,
X a f a k t o r . u r o k i n a z a l a r i n g i b i t o r i
6 , - m a k r o g l o b u l i n
T r o m b i n , k a l l i k r e i n , p l a z m i n v a t r i p s i n l a m i n g
k u c h a y i b b o r u v c h i i n g i b i t o r i
256

---

6 , - a n t i t r i p s i n
T r o m b i n , t r i p s i n v a p l a z m i n l a r i n g i b i t o r i
S , - e s t e r a z a l i i n g i b i t o r
6 1 - n e y r o a m i n o g l i k o p r o t e i d . K a l l i k r e i n ,
X l l a , l X a . I X a , X l a v a p l a z m i n l a r n i
a k t i v s i z l a y d i
L i p o p r o t e i n - k o a g u l y a t s i o n
i n g i b i t o r b i r i k m a s i
T r o m b o p l a s t i n - V I I f a k t o r k o p m l e k s i n i , X a
f a k t o m i a k t i v s i z l a y d i .
A p o l i p o p r o t e i n A - I I
T r o m b o p l a s t i n - V I I f a k t o r k o m p l e k s i n i
a k t i v s i z l a y d i
Y o ' l d o s h p r o t e i n
a n t i k o a g u l y a n t i
Y o ' l d o s h d a h o s i l b o ' l a d i . T r o m b p l a s t i n - V I l
f a k t o r k o m p l e k s i n i a k t i v s i z l a y d i .
С P r o t e i n
К v i t a m i n g a t o b e o q s i l . J i g a r d a v a
e n d a t e m a y d a h o s i l b o ' l a d i . S e r i n p r o t e a z a l a r
x o s s a l a r i g a e g a . С P r o t e i n b i l a n b i r g a l i k d a V a
v a V i l l a f a k t o r l a r n i b i r i k t i r i b o l a d i v a
f i b r i n o l i z n i k u c h a y t i r a d i
P r o t e i n С
К v i t a m i n g a t o b e o q s i l e n d o t e l i a l h u j a y r a l a r d i
h o s i l b o ' l a d i . С P r o t e i n n i n g t a ’ s i r i n i
k u c h a y t i r a d i
T r o m b o m o d u l i n
S P r o t e i n n i n g f a k t o r i . I I a f a k t o r b i l a n b i r i k a d i .
E n d o t e l i a l h u j a y r a l a r d a h o s i l b o ' l a d i
F i b r i n i n g i b i t o r i
P o l i p e p t i d , h a r x i l t o ' q i m a l a r d a h o s i l b o ' l a d i .
F i b r i n - m o n o m e r v a p o l i m e r l a r g a t a ’ s i r q i l a d i
« S u z i b y u r u v c h i »
r e s e p t o r l a r
G l i k o p r e t e i d l a r . H a v a X a f a k t o r l a r n i b i r i k t i r i b
o l a d i , b o s h k a s e r i n p r e t e a z a l a m i h a m b i r i k t i r i b
o l i s h i m u m k i n
Q o n i v i s h a k t i v
f a k t o r l a r i g a a u t o a n t i t e l a
P l a z m a d a u c h r a y d i , I l a v a X a f a k t o r l a r n i
a k t i v s i z l a y d i