O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Qon ivish m exanizmlari.
Q on ivishi (gem okoagulyatsiya) tom irlarda 
q o n n i s a q la sh g a , ja ro h a td a n s o 'n g qo n y o 'q o tis h n a tija s id a h alo k
b o 'lish d a n him oya qilishga y o 'n altirilg an organizm ning hayotiy zaruriy 
javobidir.
Q on o qishini to 'x ta tish ja ra y o n id a quyidagi tuzilm alar ishtirok etadi: 
qon-tom irlar, to'q im alar, plazm adagi fiziologik aktiv m oddalar, qonning 
s h a k lli e l e m e n tla r i - a s o s a n tr o m b o ts itla r . B u la r n in g b a r c h a s i 
neyrogoum oral m exanizm lar yordam ida boshqarib turiladi.
Q on p la z m a sid a qon iv ish id a ish tiro k eta d ig a n fizio lo g ik aktiv 
m oddalar 
plazm an in g qon ivish fa k to rla ri
deb ataladi. U lar ochilgan 
vaqtiga qarab rim raqam lari bilan belgilanadi. A yrim lari birinchi m arta 
q ay si k a s a ln in g q o n id a y e tish m o v c h ilig i a n iq la n g a n b o 'ls a , o 's h a
kasalning fam iliyasi bilan nom langan. Plazm aning qon ivish faktorlariga 
quyidagilar kiradi:
251

---

I y o k i f i b r i n o g e n
O q s i l . J i g a r d a h o s il b o ' l a d i . T r o m b i n t a ’s i r i d a f ib r i n g a
a v I a n a d i . T r o m b o t s i t l a r a g r e g a t s i y a s i d a i s h t i r o k e t a d i
I I y o k i p r o t r o m b i n
G l i k o p r o t e i d . V i t a m i n К i s h t i r o k i d a j i g a r d a h o s i l
b o ' l a d i . P r o t r o m b i n a z a t a ’s i r i d a t r o m b i n g a a y l a n a d i
I I I y o k i t r o m b o p l a s t i n
A p o p r o t o y e i n III o q s i l i v a f o s f o l i p i d l a r m a j m u a s i d a n
i b o r a t . K o ' p g i n a h u j a y r a l a r m e m b r a n a s i t a r k i b i n i
t a s h k i l q i l a d i . T a s h q i p r o t r o m b i n a z a h o s i l b o ' l i s h i d a
m a t r i t s a v a z i f a s i n i o ' t a v d i