O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

ladi.
Olinish usullari
Aromatik nitrobirikmalar olishning asosiy usuli - nitrolash-
dir:
A rH + +N 0
2
----------- ►
Аг N 0
2
+ H+
Aromatik birikma vodorodini nitroguruh bilan to‘g‘ridan -
to‘g‘ri almashtirish nitrolovchi reagentlar yordamida amalga
oshiriladi. Nitrolovchi reagentlar sifatida turli kontsentratsiyali
nitrat kislota, nitrolovchi aralashma (konsentrlangan nitrat va
sulfat kislotalarning aralashmasi), sulfat kislota ishtirokida
ishqoriy metallarning nitratlari va azot oksidlari qollaniladi.
Aromatik birikmalarning laboratoriyada va sanoatda nitro-
lash uchun kpincha nitrolovchi aralashmadan foydalaniladi.
Nitrolovchi aralashma bilan aromatik birikmalarni nitrolash
elektrofil almashinish reaksiyasi blib, uning mexanizmi har
tomonlama rganilgan.
Bu reaksiyada nitroniy kationi N02+ elektrofil reagent blib,
u nitrat va sulfat kislotalardan quyidagicha hosil bladi:
н—
+ 
_
_
HO - N0
2
 + HOSOjH 
H - O - N 0
2
 + OSO
3
H yoki HSO
4
I
н
H-O-NO^^ZZ? H20 + N 0
2
I
н
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

+ 
_ 
_
H
2
O + H
2
SO
4
; -----ГГ 
H
3
O + OSO
3
H yoki HSO
4
HNO
3
+ 2H
2
S 0
4
 
N 0
2
 + H30 +