O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

a) p - nitroxlorbenzolni; 
b) m - nitroxlorbenzolni;
d) m - xlorbenzotrixloridni; 
e) 
2 ,5
 - dixlornitrobenzolni.
6
. Quyidagi birikmalami sintez qilish sxemasini tuzing:
a) o-nitroxlorbenzolni; 
b) o-nitroxlorbenzolni;
d) p-xlorbenzotrixloridni; 
e) 
2
,
5
-dixlornitrobenzolni
7
. Quyidagi reaksiyalar oraliq va oxirgi mahsulotlari tuzilish
formulalarini yozing:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Br
2
;FeBr
3
Mg 
C0
2
HCl 
Br
2
;FeBr
3
a ) СбНй ----------------► A ---------- ►B -------- ► D -----------► E ---------------- ► F
efir 
HOH
CH3C1 
Cl2; ҒеС13 
KMn04,A 
С12;ҒеС13
b) СбНб----------►
А ----------- ►
 В ---------- ^—►
D ---- :-------►
Е
А1С13
8
. 
Quyidagi reaksiyalar oraliq va oxirgi mahsulotlari tuzilish
formulalarini yozing:
Br
2
HNO
3
CH
3
CI 
Mg 
C 0
2
HCl
a) СбНб-------- ►A-------- ►
 B ---------- ►
 D ------ ►E ------ ►F ------ ►G
ҒеВгз 
H
2
S 0
4
 
AICI
3
 
efir 
HOH
Cl
2
HNO
3
Cl
2
NaOH +H20
b) C
6
H
6
------ ►
A ---------- ►
 B -------- ►D ---------------- ►
E
ҒеС13 
H
2
S0
4
ҒеС13 
1 шо1
9
. Quyidagi birikmalarning gidroliz reakstiyalari sxemalarini
yozing:
a) p-bromtoluolning; 
b) 
2
.
4
-dinitrobrombenzolning;
d) 
1
- brom -
1
- fenilpropanning,
Qaysi birikmaning gidrolizi oson boradi?
1 0
. S
e2
 Ar reaksiyalarda galogen orto- va para- orientant
bo‘la turib, nega benzol yadrosi faolligini kamaytiradi?
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V I. B E N Z O L Q A T O R I N I T R O B I R I K M A L A R I
Benzol qatori nitrobirikmalarining nomlanishi, olinish
usullari, fizikaviy va kimyoviy xossalari, muhim vakillari.
Savol va mashqlar
Benzol qatori nitrobirikmalari benzol yadrosida yoki yon
zanjirida nitroguruh saqlagan birikmalardir.
Benzol qatori nitrobirikmalarining nomlari benzol yoki uning
monoalmashingan hosilasi nomiga nitro old qshimchasini
qshish bilan hosil qilinadi. Zarur blganda benzol yadrosi
bilan boglangan rinbosarlaming holati o-, 
м -, p -
 bilan (ra-
tsional nomenklaturada) yoki raqam bilan (sistematik nomen-
klaturada) belgilanadi:
Ba‘zan benzol halqasini uglerod skeletidagi rinbosar deb
qaraladi va uni fenil old qshimchasi bilan belgilanadi:
Nomlanishi
nitrobenzol
o -
nitrotoluol
no
2
2,4,6 — Irinilrotoluol
fe n iln itr o m e ta n
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Nitroguruh benzol halqasi uglerodi bilan bevosita boglangan
aromatik nitrobirikmalar katta amaliy ahamiyatga ega. Ular
bo‘yoqlar, portlovchi va xushby moddalar, erituvchilar va
boshqa organik birikmalarni ishlab chiqarishda keng ishlati-