O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

Integratsiya amalga oshirilishi lozim bo4gan fanlar
1. Bolalar kasalliklari.
2. Ichki kasalliklar.
3. Toksikolgiya kursi.
18-MASHG‘ULOT
MAVZU:
To‘qim a o ‘sishi patologiyasi. 0 ‘smalar
M a sh g ‘uIot m aqsadi. Talaba quyidagilarni bilishi kerak:
1) to ‘qim a atipizmining biologik xususiyatlari va turlari, xavfsiz 
xavfli o ‘sm alam ing o ‘sish xarakteri;
2) o ‘sm alarning etiologik om illari, onkogen viruslar, kimyoviy 
fizik blastom ogen om illam ing roli;
3) h u ja y r a o ‘sm a tra n s fo rm a ts iy a s i m ex a n iz m i, onkogen 
bosqichlari, protoonkogen, onkogen va antionkogenlarning roli;
4 ) o ‘s m a la rn in g e k s p e rim e n ta l n u s x a sin i y a ra tis h u su lla ri 
o ‘rganish, sarkoma M - l ni M. A. Novinskiy bo ‘yicha transplantatsi 
qilish texnikasini egallash;
5) eksperim ental o ‘sma!ar m akro - va mikropreparatlarini o‘rgani
AUDITORIYADAN TASHQARI MUSTAQIL TAYYORLANISH
Kichik kurslardagi fanlar bo yicha asos bilimlar darajasini tekshirish
1. Mitotik sikl nima, и nimalardan iborat?
2. Mitoz fazalarini aytib bering.
3. Hujayra bo 'linishida genetik axborot qanday uzatiladi?
4. Mitotik siklning qaysi fazasida dezoksiribonuklein kislota reduplikatsi)
ro ‘y beradi?
5. Genetik kod nima?
6. Hujayraga genetik axborotning oddiy uzatilish jarayoni nimadan ibor

---

- avtonom , nazoratsiz, m arkaziy asab tizim i boshqaruv ta ’siriga 
va gumoral ta’sirlarga itoat qilmaydigan o ‘sish;
- o‘sma hujayralari bir joydan ikkinchi joyga qon va limfa oqimi 
orqali olib o ‘tilishi (metastazlanish) mumkin;
- o ‘sma hujayralari sun’iy ravishda k o ‘chirib o ‘tkazilishi, y a ’ni 
transplantatsiya qilinishi mumkin;
- o ‘sma hujayralari tuzilishi va xususiyatlari atipizmiga ega.
0 ‘sm alar xavfsiz va xavfli bo‘lishi mumkin. Xavfli o ‘sm alam ing
xavfsiz o ‘smalardan farqi:
- x a v fli 
o ‘s m a la r o ‘sish i 
in filtra tiv ( y a ’ni 
in v a z iv , 
d e stru k tiv la n u v c h i) o 's is h d e y ila d i, u la r a tro fid a g i to ‘q im a la rn i 
yem iradi; xavfsiz o ‘sm alar ekspansiv, y a ’ni atrofidagi to ‘qim alarni 
yemirmay, lekin siljitib o ‘sadi;
- xavfli o ‘smalar metastazlar beradi, xavfsiz o ‘smalar m etastazlar 
berm aydi;
- xavfli o ‘smalar kaxeksiya (oriqlash) bilan kechadi;
- xavfli o ‘smalar hujayralarida atipizm ko‘proq ifodalangan;
- x a v fli o ‘s m a la rg a p ro g re s s iy a , y a ’ni q a y tm a s m iq d o riy
o‘zgarishlar xos. U lar asosida somatik hujayralam ing tobora yangi va 
yangi m utatsiyalari yotadi.
0 ‘sm a h u ja y ra si atip izm i.
0 ‘sm a h u ja y ra sin in g m e ’y o rd a g i 
h u ja y ra d a n farq q ild iru v c h i tu z ilis h i va x u s u s iy a tla ri b o ‘y ic h a
o‘zgarishiga atipizm deyiladi. Atipizmning ikki xili: to‘qima va hujayra 
atipizm i farq qilinadi. To‘qima atipizm i parenxim a va strom a, y a ’ni 
hu jay ra v a h u jay ralararo nisb atn in g o ‘zg arish i bilan tav siflan ad i. 
Hujayra atipizmi o ‘z navbatida morfologik, fizik-kimyoviy, funksional, 
im m u n o lo g ik v a b io k im y o v iy tu rla rg a b o ‘lin a d i. U la r o ‘sm a 
h u ja y ra la rin in g sh a k li va tu z ilis h i; u la rn in g fiz ik -k im y o v iy
xususiyatlari, hujayralarda suv, elektrolitlar, oqsil va b. m oddalaming 
m iqdori; fu n k siy a q ilish x u su siy a tla ri; an tig en x o ssala ri; m odda 
a lm a sh in u v i o ‘z g a rish la rin i aks e ttira d i. H u jayra a tip iz m i o ‘sm a 
hujayralari anaplaziya va m etaplaziyasi shaklida nam oyon b o ‘ladi. 
Anaplaziya
- hujayra yetilishining yo‘qligi va past differensiyalanish, 
e m b rio n a r h o la tg a q a y tish d a n ib o ra t.