O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi


 Forvard shartnomalarining mohiyati va ularda



Download 5,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/173
Sana31.01.2023
Hajmi5,76 Mb.
#905937
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   173
Bog'liq
O zbekiston respublikasi

5.3. Forvard shartnomalarining mohiyati va ularda 
aktivlarning forvard narxini aniqlash usullari
Forvard shartnomalari bu birjadan tashqarida tuziluvchi, kelajakda 
bazis aktivni yetkazib berish haqidagi tomonlarning kelishuvidir. 
Shartnoma shartlari bitimni tuzish paytida kelishib olinadi. Shartnoma 
ana shu kelishib olingan shartlar boʻyicha belgilangan muddatlarda 
amalga oshiriladi. 
Qoidaga koʻra forvard shartnomasi kerakli aktivlarni haqiqatda 
sotish yoki sotib olishni amalga oshirish va xaridor hamda sotuvchi-
larni narxlarni salbiy oʻzgarishlaridan sugʻurtalash maqsadida tuziladi. 
Forvard shartnomalarini ijro etish majburiy hisoblanishiga qara-
may kontragentlar uni amalga oshmay qolishidan sugʻurtalanmagan, 
bunday holatlarga tomonlardan birining bankrotligi yoki insofsizligi 
ham sabab boʻlishi mumkin. Shuning uchun shartnoma imzolangunga 
qadar hamkorlar bir birlarining toʻlovga layoqatliklari va obroʻ 
eʼtiborlari haqida toʻliq maʼlumotga ega boʻlishlari lozim.
Shartnomani tuzishda tomonlar bitim amalga oshiriladigan narxni 
kelishib olishlari lozim boʻladi. Ushbu narx 
yetkazib berish narxi
deyiladi va forvard shartnomani amalga oshirish davrida oʻzgarishsiz 
qoladi. Forvard shartnoma bilan aloqador 
forvard narx
tushunchasi 
ham bordir. 
Maʼlum bir davr uchun bazis aktivning forvard narxi deb 
– forvard shartnomani tuzish davrida unda belgilab qoʻyilgan narx 
tushiniladi. 
Forvard narxni aniqlashning bir necha xil usullari mavjud. 
Ularning ayrimlarini quyida koʻrib chiqamiz. 
Forvard shartnoma davrida daromad toʻlanmaydigan aktiv-
larning forvard narxi.
Keling, dastavval forvard shartnoma davrida 
dividend toʻlanmaydigan aksiya misolida ushbu masalani koʻrib 
chiqamiz. Faraz qilaylik, investor yarim yildan soʻng “A” aksiyadorlik 


78 
jamiyatining aksiyalariga ega boʻlmoqchi. U aksiyalarni ikki yoʻl bilan 
olishi mumkin: bugun ularni spot bozordan sotib olish orqali va 
forvard shartnoma orqali yarim yildan so‘ng unga ega boʻlish orqali. 
Agar forvard shartnomani imzolashda aksiyaning spot narxi 10000 
soʻmni, risksiz stavka 20%ni, shartnoma davri yarim yilni tashkil etgan 
boʻlsa, forvard narxni aniqlang.
Agar investor forvard shartnoma boʻyicha aksiyalarni sotib olmoq-
chi boʻlsa, u holda u aksiyaning spot narxiga teng boʻlgan summani 
foizsiz stavka bilan ayni paytda joylashtirishi mumkin. Yarim yildan 
soʻng u quyidagi summani oladi: 

Shunday qilib agar har bir aksiya uchun forvard narx 11000 
soʻmga teng boʻlsa, u holda birinchi va ikkinchi holatlarda ham 
investor xarajatlari teng boʻladi. Bizning misolimiz uchun forvard narx 
aynan 11000 soʻmga teng boʻlishi lozim.
Forvard shartnoma boʻyicha bazis aktivning optimal narxini 
quyidagi forvard narxini aniqlash formulasidan foydalanib topishimiz 
mumkin: 

bu yerda, 
F
–forvard narx; 

spot narx

– risksiz foiz stavka; 


forvard shartnomasini yakunlangunigacha boʻlgan davr (kunlarda).
Ushbu formulani nafaqat aksiyalar uchun, balki kuponsiz 
obligatsiyalar uchun ham qoʻllash mumkin. 
Misol. Faraz qilaylik, joriy davrda aksiyaning spot narxi 20000 
soʻm, risksiz foiz stavka 12%ga teng. Agar shartnoma muddati 3 oyni 
tashkil etsa, forvard narxni anqlang. Demak 3 oylik shartnoma 
boʻyicha forvard narx quyidagiga teng: 
so‘m. 
Agar forvard shartnoma muddati bir yildan koʻp boʻlsa, u holda 
forvard narxni aniqlashda quyidagi formuladan foydalaniladi: 

bu yerda, 
T
– forvard shartnoma davri (yillarda).


79 

Download 5,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   173




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish