О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и



Download 4,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/119
Sana25.02.2022
Hajmi4,96 Mb.
#309818
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   119
Bog'liq
Sanoat ekologiyasi (O.Qudratov)

Экологик омил хиллари
Абиотик
1. Икушм омиллари 
- ёруғлик, ҳарорат, 
намлик, 
шамол, 
атом. газлар боси- 
ми С 0 2
2. Эдафик - тупроқ 
омили.
3. Рельф - орогра- 
фик омил денгиз 
сатҳидан 
баланд- 
лиги.
4. Гиологик ёки та- 
рихий.
5. Гидрология
6. Ёнғин омили.
Биотик
1. Фитоген (ўсим- 
ликлар оламининг 
таъсири).
2. Зооген (ҳайвонот 
оламининг 
таъси- 
ри).
3. Микогаен (зам- 
бурутлар оламининг 
таъсири).
4. 
Мнкробиоген 
(ми кроорган измлар, 
вируслар, бактерия- 
лар) Оламининг та- 
ъсири
Антропоген
Инсон 
фаолияти 
билан боғлиқ бўл- 
ган ҳар қандай таъ- 
сир:
1. Рўзғор-хўжалик.
2. Транспорт.
3. Саноат тармоқ.
4. Чорвачилик.
5. Деҳқончилик.
6. Қазиб олиш.
7. Турли синовлар.
8. Ҳарбий.
Организмларнинг ташқи муҳит шароитларида мослаш иш и- 
адаптация дейилади; бинобарин бу уларнинг тириклигини, кўпа- 
йишини ва яшовчанлигини таъминлайди. Организмларга таъсир 
кўрсатадиган ташқи муҳит омиллари «экологик омиллар» деб ата- 
лади. Организмларнинг ер юзида тарқалишига ва ривожланишига
www.ziyouz.com kutubxonasi


таъсир кўрсатувчи ҳар бир ташқи муҳит элементига экологик 
омил, дейилади. Экологик омиллар уч гуруҳга бўлинади:
1. Абиотик омиллав 
- жоили организмларнинг ривож- 
ланишига бевосита ва билвосита таъсир кўрсатади;
2. Биотик омиллао 
- барча жонли организмларнинг ўзаро 
таъсири;
3. Антдопоген омиллад - кишилик жамияти томонидан таби- 
атга бўлган таъсир. Кишилик жамияти тарихидаги овчилик. кей- 
инчалик қиш лоқ хўжалиги, саноат ва транспортнинг ривожлани- 
ши сайёрамиз табиатини кучли даражада ўзгартириб юборди Ҳо- 
зирги пайтда Ер қатламидаги ҳаёт тақцири, барча жонли орга- 
низмлар ҳаёти ва инсон тақдири антропоген омилнинг табиатга 
бўлган таъсирига боғлиқцир.
Муҳитдаги битга омил бирга яшаётган ҳар хил турдаги орга- 
низмларга ҳар хил таъсир кўрсатади. Масалан: қишда бўладиган 
кучли шамол йирик ҳайвонларга салбий таъсир кўрсатса, кичик 
ҳайвонларга унчалик таъсир (ўз уйларида ёки қор остида яшири- 
ниб ётади) қилмайди.
Экологик омилларнинг кўпчилиги - ҳарорат, намлик, шамол 
ва бошқалар макон ва замонда жуда ҳам ўзгарувчандир.
Организмларнинг ташқи муҳит омиллари таъсирида чидам- 
лилик чегараси шу омилларнинг қандай тартибда бўлишига ва 
қандай куч билан таъсир этишига боғлиқдир. Масалан: 
иссиқ- 
ликнинг таъсири қуруқ ҳавода намли ҳавога нисбатан енгил \та- 
ди, шунинг учун жанубда юқори ҳароратнинг таъсири шимолий 
зонага нисбатан енгилроқ ўтади.
Экологик омилларни яхшилаш йўли билан қишлоқ хўжа- 
лиги маҳсулотлари етиштириш ҳажмини кўпайтиришимш ви 
унинг сифатини яхшилашга эришишимиз мумкин.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Сув танқислигига бардош бериш қобилияти ҳайвонларда 
юқори бўлади. Инсон ўз танасидаги 10 фоиздан ортиқ сувни йўқ- 
отса ҳалок бўлиши мумкин. Туялар танасидаги 27 фоиз сувни 
йўқотса ҳам яшай олади, қўйлар 23 фоиз, итлар 17 фоиз сувни 
йўқотсалар ҳам \аёт кечира оладилар.
1.7. Биосфера

Download 4,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish