О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

Атроф-муҳитга тушадиган қаттиқ чиқиндилар учта тоифага
бўлинади: саноат, қишлоқ хўжалик ва шаҳар хўжалигининг маи-
ший чиқиндилари. Саноат чиқиндиларийинг асосий қисми кон
ва кон-кимё (уюмлар, шлаклар ва ҳ.к.); қора ва рангли металлур-
гия (шлаклар, шламлар, чанг ва ҳ.к.), металлни ишлаш корхона-
лари (қиринди, бракка чиққан буюмлар ва ҳ.к.); ўрмон ва ёғочга
ишлов бериш саноати (ёғоч тайёрлаш чиқиндилари, ёғоч қипиғи,
майда бўлакчалари ва ҳ.к.), иссиқлик электр станциялари энергия
хўжалигининг (кул, шлаклар и ҳ.к.), кимё ва турдош саноат тар-
моқлари (фосфогипс, огарка, шлаклар, шламлар, шиша син-
иқлари, цемент чанги), органик ишлаб чиқаришлар (резина, пла-
стмасса ва ҳ.к.), озиқ-овқат (суяк, жун ва ҳ.к.), енгил, тўқимачи-
лик ва пахта саноати (минерал ва органик чанг, шлам, пахтани
тозалагандан кейин органик ва минерал ифлос аралашмалар ва
бошқалар).
Кейинги ўн йиллиқда қишлоқ хўжалигини кескин интен-
сификациялаш натижасида атроф-муҳитга чиқариладиган деҳқон-
чилик ва чорвачилик чиқиндилари кескин ошди, қишлоқ хўжа-
лик чиқиндилари билан бир қаторда кўп миқдорда пластмасса та-
ра, ишдан чиққан машина ва эҳтиёт қисмларнинг эски резинаси,
ишлатилмаган ўғитлар ва ҳ.к.
Ҳозирги вақтда шаҳар хўжалигининг маиший чиқиндилари-
ни утиллаштириш муаммоси тобора жиддий тус олмоқда. Ҳар йи-
ли бир нафар шаҳар аҳолисига синган шиша, металл буюмлар,
қоғоз, пластмасса ва овқат қоддиқларидан иборат 300 кг ахлат
чиқади. Ишлаб чиқаришнинг кўпгина қаттиқ чиқиндилари ўсим-
ликларга, ҳайвонларга ва одамга катга зарар келтиради. Масалан,
фосфогипс уюмлари (фосфорли ўғитлар олингандан кейинги қат-
тиқ чиқиндилар) сизот сувларни ифлослантириши ва заҳарлаши