О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

пунктларида
атмосфера ҳавосини ифлослантирувчи моддалар чегаравий йўл 
қўйиладиган концентрациясининг санитария нормалари тасдиқ- 
ланган, аҳоли пунктларидаги атмосфера ҳавосини ифлосланти- 
рувчи моддаларни аниқлаш усуллари (СанПиН-0006-93) ишлаб 
чиқилган, турар жой уйлари қурилишларида йўл қўйиладиган
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

шовқин даражаси қийматлари (СанПиН-0065-96), турар жой қу- 
рилишлари ҳудудида инфратовуш ва паст частотали шовқиннинг 
йўл қўйиладиган даражаси белгиланган.' Гидрометеорология ва 
табиий муҳитни назорат қилиш бўйича давлат комитети қуйида- 
гиларни ишлаб чиққан: ҳавони муҳофазалаш чора-тадбирларини 
келишиш, экспертизадан ўтказиш ва лойиҳавий ечимлар бўйича 
атмосферага ифлослантирувчи моддалар чиқаришга рухсатнома- 
лар бериш тўғрисвдаги йўриқнома; корхоналарнинг атмосфера 
чиқиндиларидаги зарарли моддалар концентрациясини ҳисоблаш 
методикаси, «Ноқулай метеорологик шароитларда чиқиндиларни 
тартибга солиш», атмосферанинг ифлосланишини ҳисоблашнинг 
унификациялашган дастури (эколог-1992й.-ЦНИИ-проект).
Республикада табиатни муҳофазалаш, табиий ресурслардан 
рагшонал фойдаланиш ва қайта ишлаб чиқариш бўйича бутун 
масъулият Давлат табиатни муҳофаэалаш қўмитасига юклатилади.
Ўзбекистон табиатни муҳофазалаш қўмитаси қошида атроф- 
ни муҳофаза қклиш муаммсшарини чуқур таҳлил қилиш ва улар- 
ни ҳал этиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқиш учун олимлар, 
жамоат ва давлат арбобларидан иборат жамоатчилик кенгаши 
1
.
1
ШКШ
1
этилган. Давлат қўмитасининг асосий вазифалари қуйи- 
дагилардан иборат:
1. Атроф-муҳитнинг ҳолати ва фойдаланиш устидан давлат 
назорати, шу жумладан, табиатни муҳофазалаш нормаларини бу- 
зувчи саноат объектларини қуриш ва ишлатишни ман этиш ҳуқу- 
қи берилган.
2. Вазирликлар ва идоралар фаолиятини мувофиқлаштириш, 
табиатдан фойдаланиш соҳасияа ягона илмий-техник сиёсат иш- 
л а б
чиқиш ва ўтказиш.
3. Экологик нормативлар, қоидалар ва стандартларни 
таслиқлаш.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4. Янги техника ва технология, шунингдек корхоналар қури- 
лиш лойиҳалари ва реконструкцияси бўйича давлат экологик экс- 
пертизасини ўтказиш.
5. Моддаларни атмосферага чиқаришга, чиқиндиларни йў- 
қотишга, сувдан фойдаланишга, атмосфера ҳавосини ишлатишга, 
ерларни ажратишга, аҳолини экология бўйича тарбиялашга рух- 
сатномалар бериш.
6. Табиатни муҳофаэалаш бўйича халқаро ҳамкорликни ре- 
жалаштириш ва амалга ошириш.
Табиатни муҳофазалаш қонунини бузганлик учун жавобгар- 
лик табиатни муҳофаза қилиш қонуни бузиш оқибатлари ва таби- 
ий муҳитга зарар етказишдан иборат бўлиб, айбдорларга нисбатан 
мажбурий чоралар кўрилади.
Табиатни муҳофаза қилиш қонунини бузганлик учун қуйи- 
даги чораларни қўллаш кўзда тутилган:
- моддий-айбдорларга нисбатан жарима солиш. Табиатни 
муҳофаза қилиш қонуни бузган шахсларга нисбатан қўлланилади.
- маъмурий-огоҳлантириш, жарима, етказилган зиённи бар- 
тараф этиш, маълум бир турдаги фаолият билан шуғулланишдан 
маҳрум этиш
- жиноий жавобгарлик-Ўзбекйстон Ресгтубликасининг Жи- 
ноят кодекси билан тартибга солинади (1,4,8 йилгача озодликдан 
маҳрум қилиш). Табиатни муҳофаза қилиш қонунларини бузган- 
лик учун жавобгарлик, бу қонунни бузиш оқибатлари ва табиий 
муҳитга зарар етказишдан иборат бўлиб, айбдорларга нисбатан 
мажбурий чоралар кўрилади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1.6. Ташқи муҳит 
омиллари ва уларнинг 
организмларга таъсири
Ташқи 
муҳит билан 
ўзаро 
боғланмаган ва унинг таъсирида 
бўлмаган тирик организмларнинг 
ҳаётини тасаввур этиш мумкин 
эмас. Ташқи муҳит омиллари жон- 
ли организмларга уч хил: минимал, оптимал ва максимал даража- 
да таъсир этади. Сайёрамизда жонли организмлар ўзларининг ри- 
вожланиш тарихида 4 та яшаш муҳитини ўзлаштирадилар; Сув 
муҳити (жонли организмлар шу муҳитда пайдо бўлади); қуруқлик, 
ҳаво, тупроқ муҳити ва махсус яшаш муҳити - бу жонли органи- 
змларнинг ўзлари бўлиб, улар бошқа организмларда (паразит) 
ҳаёт кечирадилар.