Novda shaklini turlicha o‘zgartiradigan o‘simlik organidir

1) Qattiq po‘sti bo‘lmagan bir hujayrali suv o‘tlarida gametalar emas, butun bir hujayrali organizm qo‘shiladi va xologamiya deyiladi (yunon. xolos - butun, gameo - qo‘shilish).Ko‘p o‘simliklarda ixtisoslashgan gametalar maxsus organ gametangiyalarda yetiladi. Tuban o‘simliklarda gametangiya bir hujayradan iborat bo‘lib ichidagi borlig‘i bo‘linib, gametalarni hosil qiladi. Yuksak o‘simliklarda esa gametangiyalar ko‘p hujayrali bo‘lib, gametalarning qattiq qobig‘i bo‘lmaydi, ko‘pincha xivchinlari bo‘ladi.
2) Bir xil o‘lchamda va shaklda bo‘lib, faqat fiziologik jihatdan farq qilgan gametalarning qo‘shilishidagi jinsiy jarayonga izogamiya (yunon. izo – bir xil) deyiladi. Bu jarayon suv o‘tlarida, zamburug‘larda uchraydi.
3) O‘lchami bilan farq qiladigan xarakatchan gametalarning qo‘shilishidagi jinsiy jarayon geterogamiya (yunon. geteros – turli) deyiladi. Ba’zi suv o‘tlarida va zamburug‘larda.
4) Gametalarning bittasi xarakatsiz, xivchinsiz, katta, oziqa moddasiga boy bo‘lib tuxum hujayra yoki urg‘ochi gameta deyiladi. Ikkinchisi katta yadrosi va ozgina sitoplazmasi bo‘lgan kichkina xivchinli xarakatchan hujayraga erkak gameta yoki spermatozoid deyiladi. Ko‘pchilik yuksak o‘simliklarda erkak gametalar evolyusiya davomida xivchinlarini yo‘qotib spermii deb nomlanadi. Bunday gametalarning qo‘shilishidagi jinsiy jarayonga oogamiya deyiladi va ko‘pchilik tuban suv o‘tlariga va yuksak o‘simliklarga xosdir. Tuxum hujayrani hosil qiladigan gametangiyaga oogoniy deyiladi (tuban suv o‘tlarida). Yuksak o‘simliklarda esa arxeogoniy deyiladi. Ikkala guruh o‘simliklarning erkaklik gametangiyasini anteridilar deyiladi.Jinsiy va jinssiz siklning gallanishi. O‘simliklarning zigota paydo bo‘lgandan boshlab to balog‘atga yetganigacha va nasl qoldirguncha bo‘lgan davri hayotiy sikl deb ataladi.Ko‘pchilik tuban va yuksak o‘simliklarda jinsiy va jinssiz sikl gallanadi. Bu vaqtda har bir avlod oldingisidan xromosomalari soni va tashqi tuzilishi o‘lchami bilan farq qiladi. Masalan: qirqquloqlarda (Dryopteris, filix, mas).Qirqquloq o‘simligi diploid to‘plam xromosomalarga ega. Ularning barglarida sporangiyalar guruhlari - soruslar hosil bo‘ladi. Bu bargni (ya’ni spora hosil qilgan) sporafillalar deyiladi.