Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

2-M O D UL. B IO LO G IYADA N ILM IY TA D Q IQ O T ISHLARINI
M E T O D O L O G IK A SO SL A R I
1-M AVZU: ILM IY TA D Q IQ O T ISH L A R IN I M ETO DO LO G IK
A SO SL A R I
Reja
1. Ilm iy tadqiqot ishlarini m etodologik asoslari va metodlari.
2. Ilmiy tadqiqot ishlarini umum va um um ilm iy metodlari.
3. Ilmiy tadqiqot ishlarini m axsus usullari.
Tayanch tushuncha va atamalar: 
Metodologiya, 
metod,
metodika. tadqiqot uslubiyati (texnologiyasi), umum va umumilmiy
metodlar, maxsus usullai, nazariy metodlar, amaliy metodlar,
eksperimental metodlar, kuzatish. tahlii qilish, tavsiflash, induksiya,
deduksiya, matematik modellashtirish metodi, test metodi, anketa-
s o 'rovnoma metodi.
1. 
Ilm iy 
tadqiqot 
ishlarini 
m etodologik asoslari 
va
metodlari.
Har qanday ilmiy faoliyat ilmiy maktablarda shakllanadi va 
muayyan metod, metodologiya va metodikaga tayanadi. Ular bir bir 
bilan o‘zaro aloqada bo‘lsa-da, vazifalariga ko‘ra bir-biridan farq 
qiladi.
Ilmiy m aktablar 
o‘zida muayyan shaxs, olimning ilmiy faoliyati 
yo'nalishini o'rganish natijasida shakllangan kasb egalari, olimlar 
kogortasi bo’lib, unda muayyan ilmiy g'oya, nazariya doirasida 
hamjihatlikda faoliyat olib boriladi. Ilmiy maktab tushunchasi metod 
tushunchasidan kengroqdir. Ilmiy maktablar fan taraqqiyotida 
vorisiylikni ta'minlaydi, ya’ni fandagi tizimli rivojlanishni o ‘zida 
namoyon qiladi. Ilmiy maktablaming paradigmal va lokal darajalari 
farqlanadi.
Ilmiy maktabda ustozning rahbarlik mahorati va ilmiy salohiyati, 
olimlik m as’uliyati muhim ahamiyatga ega. Ilmiy maktablar nazariy 
konsepsiyalami rivojlantirishga yo‘naltirilgan ilmiy g‘oyalar majmuyi 
shaklida 
namoyon 
bo’ladi. 
Ilmiy 
maktablar 
ilgari 
surilgan 
g‘oyalaming masshtabi, ulaming ahamiyatiga ko‘ra bir-biridan farq 
qiladi. 
Ilmiy maktablaming o ‘ziga xos xususiyati g‘oyalami
98

---

u m la sh tirish
xossasiga egaligidir. Ilmiy maktablarda individual 
f " tadqiqot olib borish metodi shakllanadi.