Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universitetti ergasheva g. S., M. Nataqulova

Ehtimoliy-statistik 
metodlar 
barqaror 
takroriylik 
bilan
tavsiflanadigan ko’plab tasodifiy omillarning ta ’sirini e ’tiborga
olishga asoslanadi
Bu ko‘plab tasodiflaming umumiy ta ’siri orqali 
o‘ziga yo‘1 ochadigan zarurat (qonun)ni ochish imkonini beradi. 
Mazkur metodlar ko‘pincha tasodiflar haqidagi fan deb ataladigan 
ehtimollik nazariyasiga tayanadi.
Ehtimollik-haqiqatga da’vogarlik qiluvchi va bunga yetarli asosi 
bo'lmagan ilmiy hayotiy tushuncha. Ehtimollikning diapazoni-noldan 
(mumkin emaslikdan) birgacha (voqelikkacha). Mazkur metodlar 
dinamik va statistik qonunlami farqlashga asoslanadi. Bunda ular 
mazkur qonunlardan kelib chiqadigan bashoratlaming xususiyatiga 
tayanadi. Dinamik qonunlarda bashoratlar aniq belgilangan bir 
m a’noli xususiyatga ega bo‘ladi (masalan, klassik mexanikada). 
Statistik qonunlarda bashoratlar haqiqiy emas, balki ehtimoliy 
xususiyatga ega b o iad i. Bu xususiyat ko‘plab tasodifiy omillarning 
ta’siri bilan belgilanadi. Ilmiy bilish tarixi ko'rsatganidek, «biz zarurat 
va tasodif bilan bog‘liq barcha muammolarning ahamiyatiga endi-endi 
munosib baho bera boshlayapmiz».
Ehtimoliy-statistik metodlar tasodifiy xususiyatga ega bo‘lgan 
ayrim hodisalarni emas, balki ommaviy hodisalami o ‘rganish (kvant 
mexanikasi, statistik fizika, sinergetika, sotsiologiya va boshqa 
fanlar)da keng qo‘llaniladi. Bugungi kunda fanga ehtimoliy fikr 
yuritish tarzi kirib kelayotganligi to‘g‘risida ko‘p gapirilmoqda[18]:.
Mazkur metodlar barcha fanlarda qo'llaniIganligi uchun ham ular 
umumilmiy metodlar deb ataladi. Ammo ulami fanlarda qo‘llashda 
har bir fan yoki fan sohasining xususiyatlari, tabiiy, ijtimoiy va 
ma’naviy 
hodisalarni 
bilish 
xususiyatlari 
e ’tiborga 
olinadi. 
Tadqiqotning umumiy mantiqiy metodlari -