Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi

KISLOTALARNING TA’SNIFI VA NOMLANISHI
Kislotalar - deb tarkibida metall atomlariga almashina oluvchi, vodorod atomlari hamda kislota qoldigʻidan iborat boʻlgan murakkab moddalarga aytiladi.
Kislotalar tarkibidagi vodorodlar soni kislota qoldigʻining valentligiga son jihatdan teng boʻladi, chunki vodorod I-valentlidir. Kislotalar funksional guruhli moddalar toifasiga kiradi. Kislotalarning umumiy formulasi H_nK tarzida ifodalanadi: bu yerda K-kislota qoldigʻi, n-kislota qoldigʻining valentligi. Kislotalarda vodorod kislota qoldigʻi bilan toʻgʻridan toʻgʻri bogʻ hosil qilgan holda birikadi. Kislotalar tarkibiga koʻra, kislorodsiz (H_nE) va kislorodli (H_nEO_n) boʻladi. Kislorodsiz kislotalarga: HF, HCl, HBr, HJ, H₂S, HCNS kabilar kiradi.
Kislorodli kislotalarga: HClO, HClO₃, HBrO₃, HJO₃, H₂CO₃ H₂SiO₃, H₂CrO_4, HMnO₄, H₄P₂O₇, H₂Cr₂O₇, H₂MnO₄, H₃AsO₄, H₃AsO₃;
Kislotalar tarkibidagi vodorod atomlari soniga koʻra: bir negizli HCl, HF, HNO_3, HNO_2, HI, HBr, HClO – molekulasi tarkibida bitta vodorod atomi tutgan kislotalar: ikki negizli kislotalar tarkibida ikki vodorod atomi saqlagan kislotalardir. Masalan: H₂SO₃, H₂SO₄, H₂CO₃, H₂S, H₂SiO₃ , H₂CrO_4, , H₂Cr₂O₇ kabilar kiradi.
Tarkibida uchta vodorod atomi saqlagan kislotalar uch negizli kislotalardir. Bunga H₃PO₄, H₃PO₃ misol boʻladi. Koʻp negizli kislotaga H₄P₂O₇ kiradi.