Нигинахон шермухамедова

Ma‘naviy borliq
sub‟ektiv
, 
individuallashgan ma‟naviy borliq va ob‟ektiv 
noindividual ma‟naviy borliq sifatida mavjud
. 
Individuallashgan ma‟naviy borliq - 
bu insonning ichki dunyosi. U onglilik va ongsizlikni qamrab oladi
. Bunday 
yondashuvga ko‗ra, ruh – individual ong bilan ayniy tushuncha, tor ma‘noda esa u 
tafakkurdir. Ong – inson bosh miyasining dunyo borlig‗ini izchil aks ettirish, uni 
obrazlar va tushunchalarga aylantirish qobiliyatidir. Ong taassurotlar, sezgilar, 
kechinmalar, fikrlar, g‗oyalar, e‘tiqodlar, qadriyatlar va andozalarning ko‗rinmas 
jarayoni sifatida mavjud. Ong tez oqadigan va bir xil bo‗lmagan orqaga 
qaytmaydigan xususiyatga ega. SHaklan bu jarayon tartibsiz, lekin shu bilan bir 
vaqtda unda muayyan tartib, barqarorlik, struktura, muayyan darajada intizom va 
iroda mavjud.
Inson ongi ayni vaqtda uning o‗z-o‗zini anglashi, ya‘ni o‗z tanasi, fikrlari va 
tuyg‗ularini, o‗zining boshqa odamlarga bo‗lgan munosabatini va o‗zining 
jamiyatdagi o‗rnini anglab etishi, ya‘ni o‗zini o‗zi bilishdir. O‗zlikni anglash – bu 
ongimizning o‗ziga xos markazidir.
Individual ong o‗zining o‗limga mahkumligi bilan tavsiflanadi, lekin uning 
ayrim qismlari noindividual ma‘naviy shakl-shamoyil kasb etadi, shuningdek 
boshqa kishilar mulkiga aylanadi. Xatti-harakatlarda inson ongining mahsullari 
moddiylashadi, ularga qarab odamlarning niyatlari, mo‗ljallari, maqsadlari, 
g‗oyalari haqida xulosa chiqariladi. Noindividual ma‘naviy borliqning o‗ziga xos 
xususiyati shundaki, uning elementlari saqlanadi, takomillashadi va ijtimoiy 
makon va vaqtda erkin harakatlanadi. 
Ijtimoiy borliq
ijtimoiy hayot ontologiyasidir. Uning negizini ijtimoiy 
individning ijtimoiy ishlab chiqarish bilan bog„liq jamoaviy faoliyati tashkil etadi. 
Ijtimoiy borliq kundalik hayotni, odamlarning moddiy-amaliy faoliyatini, 
(amaliyotni) o„zaro munosabatlarni o„z ichiga oladi.