Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

8.5.1. ИССИҚЛИК ҲИСОБИ

Ушбу ҳисоблашдан асосий мақсад зарур бўлган иссиқлик алмашиниш юзаси F ни топишдир. F ни аниқлаш учун иссиқлик ташувчи агентларнинг сарфи, уларнинг дастлабки ва охирги ҳароратлари берилган бўлади.
Бундай иссиқлик ҳисоби натижасида қуйидагилар аниқланади: 1) ўртача ҳароратлар фарқи ва иш муҳитнинг ўртача ҳарорати; 2) иссиқлик миқдори ва иш жимсларининг сарфи; 3) иссиқлик ўтказиш коэффициенти; 4) иситиш юзаси.
Иссиқлик алмашгичда маълум бир эритма сув буғи ёрдамида иситилади. Ҳисоблаш учун қуйидаги бошланғич маълумотлар берилган бўлиши керак: 1) Иситилаётган эритманинг миқдори G, кг/с. 2) Эритманинг концентрацияси, %. 3) Эритманинг бошланғич ва охирги ҳароратлари t_б, t₀. 4) Иситкичнинг тури – вертикал, горизонтал, йўллар сони. 5) Иситувчи буғнинг босими, Р, Па ёки ҳарорати t, ⁰С. 6) Пўлат қувурларнинг ички ва ташқи диаметри d_u ва t_т, мм. 7) Қувурларнинг узунлиги ℓ, м. 8) Эритманинг ҳаракат тезлиги w, м/с. 9) Иситиш юзасидан фойдаланиш коэффициенти, φ.
Ҳисоблаш қуйидаги тартибда олиб борилади.
Иситкичнинг ҳарорат шартларини аниқлаш. Тўйинган буғ босими Р га кўра унинг тўйиниш ҳарорати t_т махсус қўлланмалардан топилади.
Иситиш бошланишида ҳароратларнинг максимал (ёки катта) фарқи:
Δt_ка = t_т – t_б . (8.1)
Иситиш охиридаги муҳит ҳароратларининг минимал (ёки кичик) фарқи:
Δt_кu = t_т – t₀. (8.2)
Δt_ка ва Δt_кu ларнинг қийматлари 8.19-расмдан аниқланади. Ўртача ҳароратлар фарқи қуйидаги тенглама орқали топилади:
, (8.3)
бўлса, ни қуйидагича аниқлаш мумкин:
Δt_ўр = . (8.4)
Иситилаётган муҳитнинг ўртача ҳарорати:
t = t_т – Δt_ур (8.5)
Иситилаётган эритманинг физик катталикларини топиш. Ўртача ҳарорат (ва эритманинг концентрацияси) бўйича махсус қўлланмалардаги жадваллардан фойдаланиб, берилган иссиқлик ташувчи агентларнинг физик катталиклари топилади: 1) қовушоқлик μ , Па·с ёки , м²/с; 2) зичлик ρ, кг/м³; 3) солиштирма иссиқлик сиғими с, Ж/(кг·К); 4) иссиқлик ўтказувчанлик λ, Вт/(м·К); 5) ҳарорат ўтказувчанлик , м²/с; 6) Прандтл сони Pr = .

8.19-расм. Юзали иссиқлик алмашгични ҳисоблашга доир.