Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

9.2. ҚУВУРЛИ ПЕЧНИНГ ПРИНЦИПИАЛ СХЕМАСИ

9.1-расмда кўрсатилган қувурли печда иситилиши лозим бўлган хом ашё кетма-кет печнинг конвекция ва радиант камераларидаги қувурлардан ўтади. Ёниш маҳсулотларининг радиант камерасидан чиқишидаги ҳарорати анча юқори (600-900⁰С) бўлади. Бундай газларнинг иссиқлигидан хом ашёни





9.1-расм. Қувурли печнинг схемаси:
1-форсунка; 2-каркас ва ўтга чидамли ғишт қатлами; 3-радиция камераси; 4-радиант қувурлари; 5-конвекция қувурлари; 6-буғни ўта қизитгич; 7-конвекция камераси; 8-газ йўли; 9-девор; 10-аланга. Оқимлар: I-хом ашёнинг кириши; II-хом ашёнинг чиқиши; III-сувнинг кириши; IV-сув буғининг чиқиши; V-ёнилғи; VI-ҳаво ва сув буғи
конвекцион қувурларда бирламчи тозалаш, қиздирилган сув буғини олиш ҳамда ёнилғининг ёниши учун бериладиган ҳавони қиздиришда фойдаланиш мумкин.
Қувурли печлар бир қатор афзалликларга эга. Конструкцияси ихчам, иссиқлик қуввати катта, ёниш маҳсулотининг ускунада ушлаб қолиниши жуда кам бўлганлиги сабабли ёнғин ҳавфлилиги ҳам паст даражада, ишлатиш қулайлиги оқибатида бундай печлар нефть-газни қайта ишлаш ва нефть кимёси саноати корхоналарида кенг ишлатилмоқда. Қувурли печларнинг конструкциясига баъзи бир кичик ўзгаришларни киритиш орқали турли технологик жараёнларнинг талабларини қониқтириш мумкин.

9.3. ҚУВУРЛИ ПЕЧНИНГ ИССИҚЛИК БАЛАНСИ

Ёнилғининг ёниши билан боғлиқ бўлган барча масалалар махсус адабиётлар (масалан, иссиқлик техникаси)да баён қилинган. Бу ерда фақат қувурли печга кираётган ва ундан чиқаётган иссиқлик турлари ҳақида маълумот келтирилган.
Қувурли печда 1 кг ёнилғининг ёниши пайтида иссиқликнинг кирим бандлари қуйидагилардан иборат бўлади:

1. 
   Ёнилғининг ёниши пайтида ажралиб чиққан иссиқлик (ёнилғининг иссиқлик ажратиб чиқариш қобилияти), ;
   
2. 
   Ёнилғининг аниқ иссиқлиги, яъни ёнилғи иссиқлик сиғими (С_ё, кЖ/кг·К) нинг ҳарорат t_ё га кўпайтмаси, С_ёt_ё;
   
3. 
   Ўтхонага ҳаво билан киритилган иссиқлик, αL₀C_Ҳt_Ҳ (С_ҳ ва t_ҳ – ҳавонинг иссиқлик сиғими ва харорати);
   
4. 
   Форсунка орқали берилаётган буғнинг иссиқлиги, W_ҲС_с.бt_с.б (С_с.б. ва t_c.б. – сув буғининг иссиқлик сиғими ва ҳарорати).
   

Иссиқлик баланси кирим бандларининг йиғиндиси:
Q_K = + С_ёt_ё + αL₀C_ҳt_ҳ + W_ҳс_с.б t_с.б. (9.1)
Ёнилғи, ҳаво ва сув буғи иссиқликларининг қийматлари одатда кичик бўлганликлари сабабли уларни ҳисобга олмаса ҳам бўлади. Агар ҳаво иситкичи бўлмаса, иссиқлик кирим бандларининг йиғиндиси соддалашиб, қуйидаги кўринишни эгаллайди:
Q_K ≈ . (9.1)

Иссиқлик балансининг сарф бўлиш бандлари (кЖ/кг):

1. 
   Қувурли печда иссиқликнинг хом ашё ва сув буғи томонидан (буғни ўта қиздириш ускунаси бўлганда) фойдали қабул қилиниши, q_ф;
   
2. 
   Иссиқликнинг печдан чиқиб кетаётган тутунли газлар билан йўқотилиши, q_ч;
   
3. 
   Иссисқликнинг атроф муҳитга йўқолиши, q_й;
   
4. 
   Ёнилғининг механик ёки кимёвий тўла ёнмаслиги орқали иссиқликнинг йўқолиши, q_т.ё.
   

Иссиқлик баланси сарф бандларининг йиғиндиси:

Q_С = q_ф + q_ч + q_й+ q_т.ё . (9.3)

Суюқ ва газсимон ёнилғи ишлатилганда ёнилғининг тўла ёнмаслиги оқибатида иссиқликнинг йўқолиши жуда ҳам кичик қийматга эга. Шу сабабдан охирги тенглама соддалашади:

Q_С = q_ф + q_ч + q_й . (9.4)

Иссиқликнинг кириши ва чиқишини ўзаро тенглаб, қуйидаги ифодага эришилади:

Q_K = Q_С ≈
ёки Q_K = q_ф + q_ч + q_{й ;}
бу ердан q_ф = Q_K – (q_ч + q_й ) . (9.5)

Хулоса қилиб айтиш мумкинки, қувурли печдаги фойдали иссиқликнинг миқдори унга киритилган иссиқлик миқдоридан тутунли газлар билан чиқиб кетаётган иссиқлик ва иссиқликнинг атроф-муҳитга йўқолиши йиғиндисининг айирмасига тенг.