Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

9-БОБ. ҚУВУРЛИ ПЕЧЛАР

9.1. УМУМИЙ ТУШУНЧАЛАР

Қувурли печь нефть ва нефть маҳсулотларини иситишга мўлжал-ланган ускуна бўлиб, печнинг камерасида ёнилғини ёқишдан ҳосил бўлган юқори ҳароратли ёниш маҳсулотларининг иссиқлиғидан фойдаланишга асосланган. Қувурли печда иситилиши лозим бўлган хом ашё змеевикнинг қувурлари ичидан ҳаракат қилади, ёнишдан ҳосил бўлган иссиқ маҳсулотлар эса қувурларнинг ташқари юзаларини сийпаб ўтади.

Замонавий қувурли печлар одатда иккита камерали бўлади: 1) радиант камераси, бу ерда ёнилғи ёнади ва иссиқлик қиздирилган ёниш маҳсулотларидан ва деворлар юзасидан қувурларга асосан нурланиш орқали берилади; 2) конвекция камераси, бу ерда ёнишдан ҳосил бўлган иссиқ маҳсулотларнинг қувурлар билан тўқнашуви пайтида иссиқликнинг қувурларга асосан конвекция йўли билан берилиши юз беради.
Қувурли печлар нефть ва газни қайта ишлаш, нефть кимёси, кокс кимёси ва саноатнинг бошқа тармоқларида кенг тарқалган бўлиб, турли технологик жараёнлар (нефть ва мазутни ҳайдаш, пиролиз, каталитик крекинг, риформинг, гидротозалаш, мойларни тозалаш ва ҳоказо)да ишлатилади ва кўплаб қурилмаларнинг муҳим қисми ҳисобланади.
Қувурли печларнинг тузилиши бир қатор омилларга боғлиқ бўлади: иссиқлик ўтказишнинг усуллари; ёниш камераларининг сони ва шакли; радиация зонасидаги секциялар (ёки камералар) нинг сони; аланга ва қувурлар ўқларининг ўзаро жойланиши; қувурларнинг нурланиш русуми; иситилаётган маҳсулот оқимларининг сони; конвекция камерасининг радиант камерасига нисбатан жойланиши; радиант ва конвекция қувурларининг узунлиги ва ҳоказо.
Қувурли печларнинг асосий катталиклари қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин: печнинг иш унумдорлиги; фойдали иссиқлик сарфи; иситиш юзасининг иссиқлик бўйича кучланганлик даражаси; печнинг фойдали иш коэффициенти.
Саноатда радиант қувурларининг иситиш юзалари 15-2000 м² атрофида бўлган қувурли печлар ишлатилади. Турли тузилишга эга бўлган қувурли печларнинг иссиқлик бўйича иш унумдорлиги 0,12 дан 240 МВт гача ўзгаради, иситилаётган муҳит бўйича иш унумдорлиги эса 8-10⁵ кг/соат га тенг бўлади. Иситилаётган муҳитнинг печга кириш ва ундан чиқишдаги ҳарорати технологик жараёнларга боғлиқ бўлиб, 70 дан 900⁰С гача, босимнинг қиймати эса 0,1 дан 30 МПа гача ўзгариши мумкин. Қувурли печларнинг фойдали иш коэффициенти 0,65-0,85 атрофида бўлади.