Temirli tog'jinslari
Temirli tog'jinslariga 10% dan ortiq temir bo'lgan tabiiy yotqiziqlar kiradi. Temirli tog'jinslarining asosiy minerallari-oksidlar:
Magnetit, gematit, limonit va siderit FeC03 pirit FeS2 shamozit FenAl (Si3AlO10)(OH)6,nH2O.
Jinslarda ko'p miqdorda qumtuproq (10-40 %), giltuproq (3-10 %) gilli minerallar kaltsit, slyudalar, piroksenlar va boshqalar uchraydi.
Temirli jinslarning rangi turlicha - ko'ng'ir, pushti, to'qqizil, kulrangsimon yashil, yashilsimon qora, kulrang, qora va xokazo.
Temirli jins namoyondalaridan - temirli kvarsitlar, ko'ng'ir Jeleznyak, sidirit, va shamozitlar.
Marganesli tog'jinslari
Marganesli tog'jinslari marganes birikmalariga boy. Ular uchun katta solishtirma og'irlik xamda jins yuzasida yupqa bushok qora qavat xos. Marganesli toG' jinslarida gilli, temirli, kremniyli goxida karbonat, barit qo'shimchalari bor.
Kremniyli tog'jinslari
Kremniyli tog'jinslari gilli, chaqiq karbonatlilardan keyin eng keng tarqalgan jinslardan hisoblanadi. Geologlar kremniyli tog'jinslariga asosan butunlay erkin yoki suvli kremnezemdan iborat bo'lgan jinslarni kirgizishadi. Kaye esa kremniyli tog'jinslariga erkin kremnezem hamda terrigen mahsulotlaridan iborat bo'lgan jinslarni kirgizadi.
Fosforli toG' jinslari
Fosforitlarga asosan 12-40 % R2O5 dan iborat bo'lgan jinslar kiradi. Ayrim hollarda tarkibida 5-6 % R205 bo'lgan jinslar ham ahamiyatga ega. Fosforitlarda asosiy o'rinni ( g I. Bushinskiy bo'yicha ) yuqori dispersli minerallardan apatit guruxiga kiruvchi vtorappatit, karbonatappatit, frankolit egallaydi.
Karbonat tog'jinslari
Karbonat tog'jinslari gilli va alevritlilardan so'ng keng tarqalgan turiga kiradi. U cho'kindi tog'jinslarining 15-20 % tashkil qiladi. Karbonat tog'jinslarining asosiy tashkil qiluvchi qismi kaltsit (sa so3) va dolomitdir (sa Mg(Co3)2). Bulardan tashqari aragonit, magnezit, siderit uchrashi mumkin. Goxida katta miqdorda (50 % gacha) gilli materiallar ishtirok etadi. Karbonat toG' jinslarining ayrim turlarida qumli, alevritli chaqiq zarralar, Yupqa dispersli ko'mirsimon organik modda, autigen kvars va xaltsedon, temir sulfidi va oksidi, sulfatlar va boshqa birikmalar uchraydi. Karbonat toG' jinslari guruxiga oxaktosh, mergel va dolomit kiradi. Karbonat toG' jinslarining umumiy qAbul kilingan tasnifi yuq- Masalan: karbonat toG' jinslari dolomit va oxaktoshga xar birining miqdori 50 % dan ortiq bo'lsa dolomit yoki oxaktosh deb ataladi. Agar karbonat toG' jinsida 60 % dan ortiq kaltsit mineralli bo'lsa oxaktosh, 60% dan ortiq dolomit minerali bo'lsa dolomit deb ataladi.
Gilli kushimcha bulgan karbonat toG' jinslari mergel deb ataladi. Karbonat toG' jinslarini tashkil qiluvchi asosiy minerallar kaltsit va dolomitdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |