Neft va gaz konlari geologiyasi

Tayanch so'z va iboralar: Chaqiq tog'jinslari, dag'al chaqiqli jinslar, chaG'irtoshlar, konglomeratlar, qumli jinslar, grauvanlar, alevritli jinslar, chaqiq va aleveritli jinslar
Nazorat savollari:
1. Chaqiq tog'jinslari deb nimalarga aytiladi.
2. Dag'al chaqiqli jinslar, chaG'irtoshlar ta'rifini keltirin.
3. Konglomeratlar, qumli jinslar grauvanlar hakida tushuncha bering.


5-mavzu. Kimyoviy va biokimyoviy cho'kindi tog'jinslari ko'mir va ko'mirsimon jinslar, allitlar, temir tog'jinslari


Reja:
1. Kimyoviy va biokimiyoviy tog'jinslari ko'mir va ko'mirsimon jinslar, allitlar, temirli tog'jinslari ta'rifi.
2. Marganesli, kremniyli, fosforitli tog'jinslari ta'rifi.
3. Ohaktoshlar, dolomitlar va ularning turlari.
4. Tuzli jinslari, sulfatlar. Ularning xosil bo'lishi, tarqalishi va ahamiyati.
Ko'mir va ko'mirsimon tog'jinslari
Ko'mir va ko'mirsimon jinslar orgonogen cho'kindi jinslarga kiradi. Ko'mir va ko'mirsimon jinslar va yonuvchi slaneslarning xosil bo'lishi ikki bosqichdan iborat.
Birinchi bosqichda o'simlik moddasi torfga aylansa, ikkinchi bosqichda torf yoki sapropelning cho'kindi ostida qolishi natijasida ko'ng'ir toshko'mirdan va antrasitgacha aylanadi. Ko'mir, ko'mirsimon jinslarning va yonuvchi slaneslarning asosiy qismi karbondan iborat. Karbondan tashqari ularda VODorod, kislorod, azot, oltingugurt va boshqa elementlar xam mavjud. Ko'mirda karbonning miqdori 60 % dan 90 % gacha, vodorod esa 2,5 dan 12 % gacha; kislorod va azot 2 % dan 35 % gacha.
Allitlar (allyuminiyli yoki giltuproqli jinslar)
Allitlar, alyuminiyli yoki giltuproqli jinslar deb erkin allyuminiy oksidiga (giltuproqda) boy jinslarga aytiladi. Ularda A1₂ Oz ni Si0₂ ga nisbati birdan katta (A1₂Oz; Si0₂>l).
Allitlar ko'pchilik xususiyatlariga ko'ra gilli toG' jinslariga ayniqsa kaolin va kaolinli gillarga yaqin. Allyuminiyli jinslar ikki turga bo'linadi:
a) lateritlar giltuproqdan hosil bo'lgan erning uzida yoki nurashpo'stida hosil bo'ladi.
b) boksitli jinslar giltuproqning ko'chishi keyinchalik nurashpo'stidan tashqarida yotqizilishi natijasida hosil bo'ladi.