Нефт-газни қайта ишлаш жиҳозлари, ускуналари ва лойиҳалаш асослари

Вентиляторлар. Газларни узатиш пайтида босимни 1,15 гача кўтарадиган машиналарга вентиляторлар дейилади. Саноатда энг кенг тарқалган вентиляторларнинг тури - марказдан қочма ва пропеллерли (ўқли). Ҳосил қилаётган босимига қараб, вентиляторлар 3 гуруҳга бўлинади:
- паст босимли - 981 Па гача;
- ўрта босимли - 981-2943 Па;
- юқори босимли - 2943-11772 Па.
Вентиляторлар ёрдамида газлар узатилганда, газнинг термодинамик ўзгариши жуда кичик бўлади. Шунинг учун ушбу ўзгаришни ҳисобга олмаса ҳам бўлади ва уларга сиқилмайдиган муҳитлар учун машиналар назариясини қўлласа ўринлидир.
Вентилятор истеъмол қилаётган қувватни аниқлаш учун (2.9), (2.10) ва (2.12) формулалардан фойдаланиш мумкин.
Вентиляторнинг напори эса ушбу тенгламадан топилади:
H=(p₂-p₁)/ρg+h_йўқ
бу ерда р₁ - газ сўриб олинаётган қурилмадаги босим, Па; р₂ -газ ҳайдалаётган қурилмадаги босим, Па; h_йук - сўриш ва ҳайдаш йўлларида йўқотилган напорларнинг йиғиндиси.
Марказдан қочма вентилятор ф.и.к. η_B = 0,6 - 0,9 пропеллерли (ўкли) вентиляторники эса η_в = 0,7 - 0,9. Агарда двигатель билан вентилятор ўқлари бевосита бирлаштирилган бўлса, η =1,0.
Насосни ҳисоблаш намунаси
Ортиқча босими 0,1 МПа да ишлайдиган қурилмага очиқ идишдан 20°С ли сувни узатиш учун қандай насос урнатилиши керак. Сувнинг сарфи 1,2 -10² м³/с. Сувни 15 м баландликка кўтариш зарур. Сўриш трубасининг узунлиги 10 м, ҳайдаш йўлиники эса 40 м. Ҳайдаш йўлида 2 та 120° ли бурилиш радиуси трубанинг 6 та диаметрига тенг 10 та 90° ли тирсак ва 2 та нормал вентиллар бор. Сўриш йўлида эса 2 та вентил ва бурилиш радиуси трубанинг 6 та диаметрига тенг 4 та 90° ли тирсаклар мавжуддир.
Сув идиши сатҳидан 4 м баландликда насосни ўрнатиш мумкинлигини аниқлаш керак.
Труба қувурини танлаш
Сўриш ва ҳайдаш труба қувурлари учун сувнинг оқиш тезлигини бир хил, яъни 2 м/с деб қабул қиламиз. Унда, труба диаметри (2.8) формулага биноан қуйидагига тенг бўлади.
d=√4•1,2•10^-2/3,14•2=0.088 м
2-9 жадвалдан ташқи диаметри 95 мм, деворининг қалинлиги 4 мм ли пўлат трубани танлаймиз. Ушбу трубанинг ички диаметри d = 87 мм бўлади. Трубадаги сувнинг ҳақиқий тезлиги:
w=4•Q/•d²= 4•1,2•10^-2/ 3,14•0,087²=2,02м/c
Трубанинг емирилишини ҳисобга олмаса бўладиган даражада кам деб қабул қиламиз.