Назoрат савoллари

Текисликда ҳаракат қилувчи механизмларнинг Ассур-Артоболевский бўйича таснифланиши (классификацияси).
Текисликда ҳаракат қилувчи механизмларни Ассур-Артоболевский бўйича таснифлаш учун қуйидаги уч шарт бажарилиши лозим:

1. 
   Механизм таркиби фақат бешинчи синф кинематик жуфтлардан тузилган бўлиши керак. Агар, механизм схемасида тўртинчи синф кинематик жуфтлари мавжуд бўлса, уларни битта звено ва иккита бешинчи синф кинематик жуфтлари орқали алмаштириш лозим бўлади
   
2. 
   Механизмдаги етакловчи звеноларнинг сони унинг қўзғалувчанлик (эркинлик) даражасига тенг бўлиши керак.
   
3. 
   Механизмнинг етакловчи звеноси қўзғалмас звено билан бешинчи (5) синф кинематик жуфт ҳосил қилиши керак.
   

Илова 2.15. Расм-2.15

2.15 расмда мexанизм сxeмасини Ассур гуруҳларига бўлиниши кўрсатилган.

Ассур гуруҳининг энг катта синфи мexанизмнинг синфини бeлгилайди. Юқoрида кeлтирилган сxeмани Ассур гуруҳларига бўлганда, унинг энг катта синфи-2 синф, дeмак мexанизмнинг синфини ҳам 2-синф бўлади.
Мeханизмнинг структуравий фoрмуласи: I(0,1) II(2,3) II(4,5) II(6,7).
Мeханизмларнинг кинeматик ва динамик таҳлили Асcур классификация асoсида амалга oширилади.
Оддий стерженли механизмларни лойиҳалаш.


Маъруза режаси.
1. Лойиҳалаш ҳиллари.
2. Ползуннинг ўртача тезлиги бўйича кривошип-ползунли механизмни лойиҳалаш.
3. Ўртача тезликни ўзгариш коэффициенти бўйича кривошип-кулисали механизмни лойиҳалаш.
4. Кривошипнинг мавжудлик шарти.
5. Босим бурчагини ҳисобга олиб коромисло-кулисали механизмни лойиҳалаш.


Лойиҳалаш ҳиллари.
Схема босқичида механизмларни лойиҳалаш уч ҳилга бўлинади:
- структуравий;
- кинематик ёки геометрик;
- динамик;
Структуравий лойиҳалаш – бу механизмнинг структура схемасини ишлаш, яъни унинг схемасини звено ўлчамларисиз аниқлаш.
Кинематик (геометрик) лойиҳалаш берилган геометрик ва кинематик параметрлар бўйича берилган типдаги механизм звено ўлчамини аниқлаш тушунилади.
Динамик лойиҳалашда механизмнинг динамик параметрлари (куч ва инерцион) ҳисобга олинади.
Динамик лойиҳалаш баъзи бир махсус ҳолатларда қўлланилади. Асосан кинематик лойиҳалаш, кенг ишлаб чиқилган ҳолда олиб борилади.
Кинематик лойиҳалаш қуйидаги ҳилларга бўлинади:
- кириш ва чиқиш звеноларнинг берилган ҳолатлари бўйича;
- чиқиш звенонинг ўртача тезлиги бўйича;
- чиқиш звенонинг ўртача тезлигини ўзгариш коэфициенти бўйича;
- бошқа ҳиллар.
Механизмни исталган лойиҳалаш усулида баъзи бир конструктив шартларга риоя қилиш керак, хусусий ҳолда кривошипли механизмда кривошипнинг мавжудлик шартига риоя қилиш керак, бу тўғрида кейинроқ гапирилади.
Кинематик лойиҳалашнинг баъзи-бир ҳилларини кўриб чиқамиз.